Ο κομμουνιστής που ήθελε το φεγγάρι
«Ενώ ξεδιπλωνόταν εκείνη η αιματηρή σύγκρουση, εγώ διέπραξα το μεγαλύτερο λάθος της πολιτικής μου ζωής. Εγραψα ένα κύριο άρθρο στην Ουνιτά που καταδίκαζε την ουγγρική εξέγερση και είχε ένα στομφώδη τίτλο: `Από τη μια πλευρά των οδοφραγμάτων, σε υπεράσπιση του σοσιαλισμού`». Πιέτρο Ινγκράο
Από μικρός είχα τη συνήθεια να αναρωτιέμαι για τα πράγματα γύρω μου. Ζούσα ανάμεσα στους συμπολίτες μου, αλλά αντιλαμβανόμουν την απόσταση που μας χώριζε. Δεν ήμασταν ίσοι. Έτσι, άρχισα να προβληματίζομαι για την ταξική καταπίεση και για τους διαφορετικούς κόσμους στους οποίους ζούσαν οι εκμεταλλευτές και τα θύματά τους. Από μια άποψη, η αυτοβιογραφία μου είναι ένα βιβλίο για τη δυνατότητα της αμφιβολίας, που ήταν για καιρό κάτι το απαγορευμένο στο Ιταλικό Κομμουνιστικό Κόμμα. Πιστεύω πως η μεγάλη τραγωδία του κομμουνισμού και ο λόγος για τον οποίο ηττήθηκε βρίσκονται ακριβώς σ' αυτό: στον μονολιθισμό, στην υποχρεωτική ομοφωνία, σε μια αρτηριοσκληρωτική ιδέα για τις τάξεις, στην άκριτη προσκόλληση στην κατήχηση του Λένιν και του Στάλιν.
Θυμάμαι την επίσκεψη του Τολιάτι στο 20ό συνέδριο του ΚΚΣΕ, στις αρχές του 1956, όπου ο Χρουστσώφ κατήγγειλε τα εγκλήματα του Στάλιν. Ο γραμματέας είχε το κείμενο της μυστικής έκθεσης, αλλά όταν επέστρεψε από τη Μόσχα δεν είπε κουβέντα, ούτε σ' εμάς ούτε στους δημοσιογράφους που τον περίμεναν στο αεροδρόμιο. Οι καταγγελίες του σταλινισμού αποσιωπήθηκαν και στην Κεντρική Επιτροπή του Μαρτίου, όπου υπήρξαν μόνο απολογητικοί τόνοι για τη Σοβιετική Ένωση. Σε όλο τον κόσμο είχε ξεσπάσει θύελλα, κι εμείς στην Ουνιτά ήμασταν υποχρεωμένοι να σωπαίνουμε. Όταν τελικά εμφανίστηκε η μυστηριώδης έκθεση στον αμερικανικό Τύπο, αναδημοσίευσα μια περίληψη. «Είδες;» ρώτησα έντρομος τον Τολιάτι. «Είδα» μου απάντησε, λακωνικός όπως πάντα.
Θυμάμαι ακόμα την ομιλία τού Μάο στη Μόσχα, το φθινόπωρο του 1957. Προέβλεψε ένα λαμπρό μέλλον, με τίμημα μερικά εκατομμύρια χαμένες ζωές. Κανείς δεν είχε το θάρρος να αντιδράσει. Για να χειροτερέψει ακόμη περισσότερο τα πράγματα, ο Γάλλος σύντροφος Ντυκλό εξαπέλυσε έναν φιλιππικό εναντίον μας. Ρώτησα τον Τολιάτι αν θα απαντήσει. Μου απάντησε με ένα μανιασμένο «όχι». Ύστερα, στο αυτοκίνητο, άρχισε να ξεστομίζει χυδαίες βρισιές - δεν τον είχα ποτέ ξανακούσει να μιλάει έτσι.
Στα ενενήντα μου χρόνια, είμαι υπερήφανος που υπήρξα και παραμένω κομμουνιστής. Και να φανταστείτε ότι έπαιζα καλό τένις! Το ψυχρό και δυνατό κτύπημα της μπάλας είχε σ' εμένα ένα θεραπευτικό αποτέλεσμα. Αρκούσαν μερικές μπαλιές για να ξεχάσω κεντρικές επιτροπές, συσκέψεις της διεύθυνσης της εφημερίδας, ατελείωτες συνεδριάσεις...
(Από συνέντευξη που έδωσε στη Ρεπούμπλικα ο βετεράνος Ιταλός κομμουνιστής και πρώην διευθυντής της Ουνιτά, με αφορμή τη σημερινή έκδοση της αυτοβιογραφίας του με τίτλο «Ήθελα το φεγγάρι», Εκδ. Einaudi)
posted by Μιχάλης Μητσός @ 12:47 μ.μ.
11 comments
11 Comments:
Και το φεγγάρι που ήθελε, προφανώς δεν το ήθελε μόνο για τον εαυτό του, αλλά για να το μοιραστεί. Μακάρι να βγει στα ελληνικά, γρήγορα το βιβλίο. Θυμίζω, απλώς, και την (λογοτεχνική βέβαια) περίπτωση Ανθρωπάκι από τις Ακυβέρνητες Πολιτείες του Τσίρκα όπως και το Λιοντάρι του Ντανφέρ από την Αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα της Αλκης Ζέη, όχι φυσικά για τον Ινγκράο, αλλά για τους «μονολιθικούς».
Πρώτα ο κόσμος υπέστη τη φρικαλεότητα του κομμουνισμού. Στη συνέχεια, βίωσε την οδύνη που προκάλεσε η πρώτη του καθεστώτος και τώρα έχουμε να τρώμε στη μάπα και την κλάψα των πρώην κομμουνιστών μέσα από τα απομνημονεύματά τους. Θα έλεγα: " Έλεος!" αλλά αυτή η λέξη τη δίνει στον οικοδεσποτη.
Το θέμα είναι αυτός το ήθελε το φεγγάρι, αλλά μάλλον δεν είχε υποψιαστεί πώς θα ηταν να πατάει πάνω στην επιφάνειά του. Το αντίκριζε από μακριά-μέσα από τις ιδέες του- φωτεινό και όμορφο, αλλά μάλλον αγνοούσε την αλγεινή, σκοτεινή του όψη, το κρύο που έκανε εκεί, την έλλειψη βαρύτητας, την έλλειψη οξυγόνου να αναναπνεύσει, αν ποτέ έφτανε...Η αναγωγήτης παραπάνω εικόνας παρακαλώ να γίνει σε πολιτικό επίπεδο.
@ Αθήναιο + Πάνο.
Πολύ εύκολα σβήνετε από τις πολυθρονίτσες σας τους αγώνες, τα όνειρα, τις αυταπάτες, αλλά και την αυτοκριτική κάποιων ανθρώπων που σημάδεψαν την ιστορία του περασμένου αιώνα. Να μην κλαίνε, λέει ο ένας, να σωπάσουν, λέει ο άλλος, για να μην ταράζουν τη δική μας μακαριότητα και να αποδείξουν ότι κάτι διδάχτηκαν από την ιστορία!
Συγγνώμη, αλλά εγώ περιμένω από κάτι τέτοιους ανθρώπους και να μιλάνε, και να κλαίνε, και να κρίνουν, και να κρίνονται, γιατί από αυτούς παίρνω μαθήματα. Επιπλέον, μ'αρέσει και το τένις...
Ο Πέτρο Ινγκράο βίωσε την φρικαλεότητα του φασιστικού (ως παρτιζάνος) και του μεταφασιστικού Ιταλικού καπιταλισμού (του κράτους μαφίας-Χριστιανοδημοκρατίας-τέως μουσολινικών και Γκλάντιο) και την πολέμησε πάντα έντιμα και με αρχές. Υπήρξε πρωτοπόρος της αποστασιοποίησης του ΚΚΙ από το ΚΚΣΕ και από την δεκαετία του 1960 και μετά και του εκδημοκρατισμού του κόμματος. Την αυτοκριτική του για την προσκόλληση στο ΚΚΣΕ την έκανε έμπρακτα και *πολύ* πριν από τα 90 του χρόνια. Ενδιαφέρον έχει το άρθρο του για την Κούβα το 2003 που προκάλεσε κάποιον σάλο στην Ιταλία την εποχή εκείνη...
Το ΚΚΙ υπήρξε μακράν το δημοκρατικότερο κόμμα της Ιταλίας μετά το 1968 - και ειδικά η αριστερή του τάση υπό τον Ινγράο ήταν η πρώτη που απαρνήθηκε εξολοκλήρου το Σοβιετικό μοντέλο. Καμία μετάνοια λοιπόν. Το λέει εξάλλου και ο ίδιος: "Στα ενενήντα μου χρόνια, είμαι υπερήφανος που υπήρξα και παραμένω κομμουνιστής", υπήρξε και παραμένει με τρόπο που κανένας δεν υπήρξε στην Ρωσία.
Αυτό είναι. Εβγαλε βιβλίο ο Πάνος, κι άντε τώρα να του ασκήσεις κριτική. Εγινε βεντέτα ο Καλαματιανός.
"Γι' αυτό σου λέω, μην κοιμάσαι: είναι επικίνδυνο. Μην ξυπνάς: θα μετανιώσεις."
[Πείρα αιώνων] Τ. Λειβαδίτης
Επίσης ξεχωρίζω & κρατώ από τον Μιχάλη:
"...εγώ περιμένω από κάτι τέτοιους ανθρώπους και να μιλάνε, και να κλαίνε, και να κρίνουν, και να κρίνονται, γιατί από αυτούς παίρνω μαθήματα."
Μάταιη η συζήτηση ..και πάντα χαμένοι...πώς να εξηγήσεις στον Αθήναιο όλα εκείνα που δεν έζησε που δεν γνώρισε όλους εκείνους που ήθελαν να μοιραστούν το φεγγάρι και βγήκαν στους δρόμους να το φωνάξουν,που σύρθηκαν στα νησιά -γιατί ντρεπόμαστε να τα λέμε?- που αφησαν σπίτια και οικογένεια ,που οταν χρειάστηκε το ξανάκαν γιατί ήθελαν να μοιραστούν το φεγγάρι...Μελό? Ναι. Αλλά αλήθεια...Το χρωστάω στη Κούλα που η κόρη της μεγάλωσε στα χωρία ςος , στον κυρ Μιχάλη που μου έφερε κρυφά το ''Ο Φτωχούλης του θεού''... Μελό ε? Ναι από την πολυθρόνα έτσι φαίνεται...Αλλά το χρωστάω σ αυτούς που με έμαθαν εμένα μια κόρη καλής καΙ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΟΡΘΟΔΌΞΟΥ ΟΙΚΟΓΕΝΕΊΑΣ , ΝΑ ΑΓΑΠΆΩ ΤΟΝ ΠΛΗΣΊΟΝ ΜΟΥ .Κι όχι μόνο ...
Αχ, Χάρυβδη, λες και μίλησες με το στόμα μου. Αν εξαιρέσεις ότι εγώ είμαι κόρη «παραθεριστών» στα νησιά.
Όχι ρε Πάνο δεν είναι τόσο εύκολα τα πράγματα. Κάθε πράγμα έχει την δική του ιστορία και την δική του δυναμική. Εκτός αν πιστεύεις ότι ο Ινγκράο μπήκε στο ΚΚΙ για να φτιάξει γκουλάγκ στην Ιταλία.
Το ΚΚI λειτούργησε στην Ιταλία ως ένα κατεξοχήν δημοκρατικό κόμμα που υπερασπίστηκε (με αντιφάσεις αλλά συνεπώς) με την πολιτική του την *δημοκρατική διακυβέρνηση* σε μια χώρα που αυτό δεν ήταν φτηνό... Αν δεν ήταν το ΚΚΙ π.χ. ο εμφύλιος που σοβούσε στην Ιταλία την δεκαετία του 1970 θα ήταν πραγματικότητα με εξαιρετικά δυσάρεστα αποτελέσματα. Το ΚΚΙ ήταν το κόμμα του Γκράμσι - περισσότερο από ότι του Στάλιν ακόμα και όταν δεν το γνώριζε το ίδιο. Στην παρανομία και στο βουνό μέχρι την απελευθέρωση από τον φασισμό και σε διωγμό πρακτικά μετά, αντίθετα από τους δικούς μας ξέφυγε και τότε από την (εύλογη τότε για πολλούς) πορεία της ένοπλης ήττας. Όσο για το "σούπερ αντιδραστικό μόρφωμα" το ΚΚΙ δεν ήταν ΚΚΕ. Δεν μπορώ να σκεφτώ γιατί να ήταν "σούπερ αντιδραστικό". Έχεις κάποια παραδείγματα;
Από το κείμενο του Ινγκράο προκύπτει πως οι αριστεροί μέχρι το 20ο συνέδριο *απλά δεν πίστευαν* τα όσα λέγονταν για τα εγκλήματα του Στάλιν. Αυτό το ξέρουμε και από τα καθ'ημάς. Αν η μεταστροφή μετά, σου φαίνεται εύκολη ή η άγνοια βλακώδης, νομίζω ότι κρίνεις αγνοώντας τις τότε συνθήκες. Οι συνέπειες του 20ου συνεδρίου και της Ουγγρικής εξέγερσης, ήταν αυτές που οδήγησαν *ειδικά το PCI* σε μια σταδιακή αλλά σαφή αποστασιοποίηση από το ΚΚΣΕ που ολοκληρώθηκε το 1979. Μια εξαιρετική παρουσίαση των γεγονότων του 1956 και του πώς αυτά γύρισαν ανάποδα το ΚΚΙ μπορείς να βρεις εδώ.
Επαναλαμβάνω, ο Ινγκράο ήταν από αυτούς που απετέλεσαν το κομμάτι του ΚΚΙ που στράφηκε στα κινήματα το 60, ήταν "πατέρας" (αν και όχι μέλος) του PDUP και από τους ανυποχώρητους υπερασπιστές της εσωτερικής δημοκρατίας στο ΚΚΙ.
Επίσης το ΚΚΙ δεν κατέρρευσε - αντίθετα με τον μαφιόζικο εσμό στην "άλλη όχθη" που ξεσκεπάστηκε από τον Ντι Πιέτρο και τον "Σοσιαλιστή" που δραπέτευσε με τα κλοπιμαία στην Τύνιδα - η μετεξέλιξη του ΚΚΙ (με την ίδια κουλτούρα) είναι το Κόμμα των Δημοκρατών της Αριστεράς και η Κομμουνιστική Επανίδρυση. Όλα τα κομμάτια του τέως PCI έχουν αθροιστικά μια πολύ σημαντική εκλογική παρουσία. Κάποια έχουν διολισθήσει τόσο στα τριτοδρομικά που είναι αστείοι, κάποιοι άλλοι όχι.
Συνολικά: από την δεκαετία του 60 τουλάχιστον και μετά ήταν σαφές πως το ΚΚΙ δεν είχε καμία Σταλινική αυταπάτη. Ο Ινγκράο ήταν μια από τις οξύτερες φωνές στο κόμμα εναντίον του εσωτερικού σταλινισμού. Ως εκ τούτου "δικαιούται" φυσικά να ομιλεί.
Τέλος πάντων αυτή η λογική πως ένας άνθρωπος βαρύνεται αιώνια με τα παλαιότερα σφάλματά του, είτε μιλάμε για τον Γκρας ή τον Ινγκράο, παρά την αποκήρυξή τους και τον μεταγενέστερο αγώνα εναντίον τους είναι λίγο "προπατορική" και "θεολογική" για το γούστο μου πάντως.
Καλά εντάξει. Πάντως, το πιο ενδιαφέρον βιβλίο που διάβασα το καλοκαίρι ήταν το " Ο Σεβάχ ο Αριστερός", του Οικονομάκου. Το συστήνω. Με συγκίνησε με την ανθρωπιά του και με την καλώς εννοούμενη αφέλειά του.
Δημοσίευση σχολίου
<< Home