H κληρονομιά του Kάστρο

Χάρισαν, λέει, κάποτε στον Κάστρο ένα χελωνάκι από τα νησιά Γκαλάπαγκος. «Θα ζήσει πάνω από εκατό χρόνια» του είπαν. Αλλά εκείνος αρνήθηκε το δώρο. «Το πρόβλημα μ' αυτά τα κατοικίδια είναι ότι δένεσαι μαζί τους και μετά πεθαίνουν και σ' αφήνουν μονάχο σου».

Κυκλοφορούν στην Αβάνα κι άλλα ανέκδοτα για τη θρυλική αθανασία του δικτάτορα. Πεθαίνει, λέει, μια μέρα ο Κάστρο και η σορός του εκτίθεται σε λαϊκό προσκύνημα. Πρώτος στη σειρά είναι ο υπουργός Εξωτερικών Φελίπε Πέρες Ρόκε, που οι φίλοι του τον αποκαλούν Φελιπίτο (είναι μόλις 41 ετών) και οι εχθροί του «Ταλιμπάν». Ο Πέρες Ρόκε στέκεται λοιπόν μπροστά στο φέρετρο με σκυμμένο το κεφάλι, ενώ ο πρόεδρος της Εθνοσυνέλευσης Ρικάρντο Αλαρκόν περιμένει τη σειρά του. H ώρα περνάει, ο Αλαρκόν ανυπομονεί, και κάποια στιγμή κτυπά τον ώμο του υπουργού Εξωτερικών. «Φελιπίτο, τι περιμένεις; Ο πρόεδρος είναι νεκρός». «Το ξέρω» του ψιθυρίζει εκείνος. «Αλλά δεν ξέρω πώς να του το πω».

Ίσως ο πρόεδρος να είναι πράγματι νεκρός και οι συνεργάτες του να μην ξέρουν πώς να το πουν στον λαό επειδή φοβούνται κύμα αυτοκτονιών. Το πιθανότερο όμως είναι να αναγκάστηκε να παραδώσει οριστικά την εξουσία εξαιτίας μιας σοβαρής επιπλοκής στην υγεία του. Στην περίπτωση αυτή, ποια θα είναι άραγε τα κυρίαρχα στοιχεία της κληρονομιάς που αφήνει; H καταστολή, οι φυλακίσεις και οι βασανισμοί των διαφωνούντων, οι διώξεις των ομοφυλοφίλων, η υποταγή της οικονομίας στα δόγματα της επανάστασης, η απαγόρευση βιβλίων και εφημερίδων; Ή τα απίστευτα επιτεύγματα στον τομέα της υγείας, με το προσδόκιμο ζωής να φτάνει τα 77,3 χρόνια έναντι 77,4 των Ηνωμένων Πολιτειών, όταν η κατά κεφαλήν ετήσια δαπάνη στον τομέα αυτόν είναι 251 δολάρια στην Κούβα και 5.711 στην Αμερική; Τι είναι εν τέλει σημαντικότερο για έναν λαό σαν τον κουβανικό: η ελευθερία της έκφρασης και της ψήφου ή η δωρεάν περίθαλψη για όλους;

Ανάλογα ερωτήματα έχουν τεθεί και στην περίπτωση της Κίνας, ενός από τα πρότυπα της Κούβας. H απάντηση δεν είναι μονοσήμαντη. Και το καλύτερο θα ήταν να μπορούν να τη δώσουν οι ίδιοι οι Κουβανοί. Το μόνο βέβαιο αυτή τη στιγμή είναι ότι η αποχώρηση του Κάστρο δεν αιφνιδιάζει την ηγεσία της χώρας. Πριν από δύο ακριβώς μήνες, στις 2 Ιουνίου, η εφημερίδα Γκράνμα κυκλοφορούσε με οκτασέλιδο ένθετο αφιερωμένο στον Ραούλ και τίτλους όπως «Ο Αρχηγός», «Πατριωτικές Αξίες» και «Ικανός, Υπεύθυνος, Λαμπρός». Ο 75χρονος αρχηγός των ενόπλων δυνάμεων μπορεί να στερείται του χαρίσματος του αδελφού του, αλλά είναι ένας πραγματιστής που έχει πλήρη έλεγχο των καθημερινών θεμάτων με τα οποία ασχολείται το Κομμουνιστικό Κόμμα. Και όπως είπε πρόσφατα ο Χαλ Κλέπακ, από το Royal Military College του Καναδά, «είναι ένας άνθρωπος που πρέπει να τον πάρουμε πολύ, πολύ στα σοβαρά».