H κατάρα του Mοντιλιάνι

«Οι όμορφες γυναίκες που αξίζει να ζωγραφίσει ή να σμιλέψει κανείς μοιάζουν συχνά να επιβαρύνονται από τα ρούχα τους». Αμεντέο Μοντιλιάνι.

Όταν ο Μοντιλιάνι αποφάσισε το 1906 να εγκαταλείψει τη γενέτειρά του, το Λιβόρνο, ο προφανής τόπος για να πάει ήταν το Παρίσι. Πρώτον, επειδή στο Μονπαρνάς είχαν συγκεντρωθεί κορυφαίοι συγγραφείς και καλλιτέχνες απ' όλον τον κόσμο, που θα δημιουργούσαν αυτό που είναι σήμερα γνωστό ως Μοντέρνα τέχνη. Δεύτερον, επειδή η ατμόσφαιρα στην πόλη ήταν χαλαρή. Ο «Μόντι», όπως τον αποκαλούσαν οι φίλοι του παραπέμποντας στη γαλλική λέξη maudit (καταραμένος), μπορούσε να πίνει και να καπνίζει μέχρι τα χαράματα. Και, το κυριότερο, είχε όσες γυναίκες ήθελε.

Όταν συνάντησε την Άννα Αχμάτοβα, το 1911, εκείνος ήταν 26 ετών κι εκείνη 21. H Ρωσίδα ποιήτρια είχε ύψος 1,80, γκριζοπράσινα μάτια, πλούσια σκούρα μαλλιά και αετίσιο πρόσωπο. Ο Μοντιλιάνι τη θεωρούσε κάτι σαν Αιγύπτια βασίλισσα. Και παρ' όλο που δεν τη ζωγράφισε ποτέ, σχεδίασε τη φιγούρα της καμιά εικοσαριά φορές. Όταν ο γάμος της κατέρρευσε, έφτιαξαν έναν σύντομο δεσμό. Κι όταν χάλασε κι αυτός, η Αχμάτοβα επέστρεψε στη Ρωσία για να πέσει πάνω στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Τα ποιήματά της απαγορεύτηκαν από τον Στάλιν, οι δύο άνδρες της και ο γιος της στάλθηκαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, τα βιβλία της πολτοποιήθηκαν κι εκείνη καταδικάστηκε για δεκαετίες στη σιωπή. Οι ερωτικές επιστολές που αντήλλασσε με τον Μόντι καταστράφηκαν στην πολιορκία του Λένιγκραντ. Κουρασμένη από τις πολύχρονες διώξεις, η ποιήτρια πέθανε το 1966.

Ο επόμενος μεγάλος έρωτας του ζωγράφου ήταν μια Νοτιοαφρικανή δημοσιογράφος εξίσου απελευθερωμένη σεξουαλικά με εκείνον, η Μπέατρις Χάστινγκς. Λένε γι' αυτήν ότι ένα βράδυ εμφανίστηκε ολόγυμνη σε μια δεξίωση, αλλά δεν το πρόσεξε κανείς: ο Μοντιλιάνι είχε ζωγραφίσει στο σώμα της ένα φόρεμα. H σχέση τους ήταν βίαιη και θυελλώδης. Το 1915, η Χάστινγκς τον άφησε, ξεκίνησε μια σειρά αποτυχημένων σχέσεων, έμεινε μόνη, έπαθε καρκίνο και σε ηλικία 64 ετών αυτοκτόνησε σαν τη Σύλβια Πλαθ, βάζοντας το κεφάλι της στον φούρνο.

Ο ζωγράφος είχε ήδη αρχίσει να αρρωσταίνει και είχε ήδη αρχίσει να ζωγραφίζει γυμνές γυναίκες. Αλλά η έκθεση που οργάνωσε το 1917 δεν πήγε καλά: έξαλλα πλήθη συγκεντρώθηκαν απ' έξω, αναγκάζοντας την αστυνομία να την κλείσει. Τρία χρόνια αργότερα, ο Μοντιλιάνι προσβλήθηκε από φυματική μηνιγγίτιδα. Αλλά η τελευταία του μούσα, η Ζαν Εμπυτέρν, αντί να τον μεταφέρει στο νοσοκομείο, τον κράτησε στο παγωμένο διαμέρισμά τους και τον τάιζε σαρδέλες. Στις 22 Ιανουαρίου του 1920, ο ζωγράφος υπέκυψε. Στην κηδεία του ήταν όλοι, από τον Πικάσο μέχρι τον Κονσταντίν Μπρανκούζι. Όχι όμως και η Εμπυτέρν: εννιά μήνες έγκυος με το δεύτερο παιδί τους, είχε αυτοκτονήσει μια μέρα νωρίτερα πέφτοντας από το παράθυρό της.

Καταραμένες ήταν οι γυναίκες του Μοντιλιάνι. Σ' αυτές είναι αφιερωμένη η έκθεση που εγκαινιάζεται μεθαύριο στη Βασιλική Ακαδημία του Λονδίνου.