H ήττα των Eλευθεριακών

Οι πιο γνωστοί είναι ο Μίλτον Φρίντμαν, που έχει τιμηθεί με το Νόμπελ Οικονομίας, και ο Μάρτιν Φελντστάιν, πρώην επικεφαλής του Συμβουλίου Οικονομικών Συμβούλων του Ρόναλντ Ρήγκαν. Ανάμεσα στα think-tanks που υποστήριξαν τις απόψεις τους ήταν το Cato Institute, ενώ η πιο γνωστή ομάδα πίεσης λεγόταν «Αμερικανοί για τη φορολογική μεταρρύθμιση»: ο πρόεδρός της, κάποιος Γκρόβερ Νόρκιστ, έχει μείνει στην ιστορία για την αποστροφή του ότι η κυβέρνηση πρέπει να συρρικνωθεί τόσο ώστε να πνιγεί σε μια μπανιέρα. Είναι οι περίφημοι Ελευθεριακοί ή Ελευθεριστές (libertarians), που τις τελευταίες τρεις δεκαετίες είχαν εξαπολύσει, κυρίως στην Αμερική αλλά και σε άλλες δυτικές δημοκρατίες, σφοδρή επίθεση εναντίον του κράτους. H οριστική ήττα αυτού του ρεύματος έχει περάσει σχεδόν απαρατήρητη. Όπως γράφει όμως ο Μάικλ Λιντ στους Φαϊνάνσιαλ Τάιμς, πρόκειται για το πιο σημαντικό γεγονός στην παγκόσμια πολιτική μετά τον Ψυχρό Πόλεμο. Πολύ σημαντικότερο από το Ιράκ, από τον Λίβανο ή από τον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας.

Ανάμεσα στη δεκαετία του '30 και τη δεκαετία του '60, οι Ηνωμένες Πολιτείες και άλλες φιλελεύθερες δημοκρατίες υιοθέτησαν διάφορες εκδοχές του κοινωνικού κράτους. Οι εκδοχές αυτές έγιναν δεκτές από όλα τα κόμματα του πολιτικού φάσματος, δεξιά, κεντρώα και αριστερά, αλλά όχι από τους Ελευθεριακούς. Εκείνοι ήθελαν την ιδιωτικοποίηση της κοινωνικής ασφάλισης, την αντικατάσταση των συντάξεων με ιδιωτικούς λογαριασμούς, την κατάργηση της δημόσιας εκπαίδευσης και γενικώς την αντικατάσταση του κράτους πρόνοιας από μια «κοινωνία της ευκαιρίας» ή «κοινωνία της ιδιοκτησίας». Πολλοί Αμερικανοί πρόεδροι, από τον Ρήγκαν μέχρι τον Μπους, προσπάθησαν να προωθήσουν ορισμένα από τα μέτρα αυτά. Πάντα προσέκρουαν όμως στην αντίδραση της κοινωνίας και αναγκάζονταν να κάνουν πίσω. Ο σημερινός πρόεδρος, για παράδειγμα, όχι μόνο δεν κατάφερε να προωθήσει την ιδιωτικοποίηση της κοινωνικής ασφάλισης - που αποτελούσε κεντρική θέση του προγράμματός του -, αλλά δημιούργησε και το πρόγραμμα φαρμάκων για ηλικιωμένους, τη μεγαλύτερη επέκταση της κοινωνικοποιημένης ιατρικής από τότε που ο Λύντον Τζόνσον εγκαινίασε το Medicare, το 1965.

H μόνη επιτυχία των Ελευθεριακών ήταν η μείωση των φόρων, αλλά και αυτό το μέτρο θα ανατραπεί τα επόμενα χρόνια προκειμένου να μειωθεί το έλλειμμα. H αντεπανάστασή τους ηττήθηκε. Το κέντρο βάρους της πολιτικής οικονομίας, σημειώνει ο Λιντ, θα μετατοπιστεί προς τα αριστερά, αλλά δεν θα αναβιώσει ο σοσιαλισμός. H νέα διαχωριστική γραμμή δεν θα είναι μεταξύ Δεξιάς και Αριστεράς, αλλά μεταξύ μιας ελίτ που θα υποστηρίζει την παγκοσμιοποίηση και μιας λαϊκιστικής, εθνικιστικής πλειοψηφίας. Μοιραία θα υπάρχει και ένας νέος «τρίτος δρόμος», αλλά ο γκουρού που θα τον περιγράψει δεν έχει βρεθεί ακόμη.