Kόντρα στο ρεύμα, σαν τον Aχμαντινεζάντ

«Πεισματάρης σαν τον Χάινε, ο Πέτερ Χάντκε αναζητεί στο έργο του μια ανοιχτή αλήθεια, κόντρα στο ρεύμα. Προωθεί την κοινωνική και πολιτική πρόοδο, υπηρετεί την προσέγγιση μεταξύ των λαών και συμβάλλει στην καλύτερη κατανόηση των ομοιοτήτων μεταξύ των ανθρώπων».

Με αυτό το σκεπτικό δικαιολόγησε η Επιτροπή Βραβείου Χάινριχ Χάινε την επιλογή του Αυστριακού συγγραφέα για να του απονείμει το φετινό βραβείο, ύψους 50.000 ευρώ. Και αυτή τη φορά δεν χρειάστηκε να προβεί ο Χάντκε σε μια από τις «αιρετικές» του κινήσεις για να ξεσπάσουν οι αντιδράσεις. Πολιτικοί απ' όλο το φάσμα, και ιδιαίτερα από τους Πράσινους, κατήγγειλαν ότι δεν είναι δυνατόν να δοθεί αυτό το βραβείο σε έναν άνθρωπο που έχει ισχυριστεί ότι οι Σέρβοι υπέστησαν περισσότερα από τους Εβραίους στο Ολοκαύτωμα και έχει κάνει παραλληλισμούς ανάμεσα στο Άουσβιτς και τους βομβαρδισμούς του ΝΑΤΟ. «Με τη λογική αυτή θα μπορούσαν να δώσουν το βραβείο και στον Αχμαντινεζάντ, είναι κι αυτός κόντρα στο ρεύμα», δήλωσε ο Ντανιέλ Κον-Μπεντίτ, ενώ ο «γκουρού» της γερμανικής λογοτεχνικής σκηνής, ο Μαρσέλ Ράιχ Ρανίτσκι, χαρακτήρισε την απόφαση προσβολή στη μνήμη του Χάινε.

Για άλλη μια φορά, γίνεται έτσι σύγχυση ανάμεσα στο λογοτεχνικό, θεατρικό και ποιητικό έργο ενός διανοούμενου και στις πολιτικές του θέσεις. Πριν από λίγο καιρό, ο διευθυντής της Κομεντί Φρανσαίζ αποφάσισε να αφαιρέσει το έργο του Χάντκε που ο ίδιος είχε περιλάβει στο πρόγραμμα επειδή ο συγγραφέας παρέστη και μίλησε στην κηδεία του Μιλόσεβιτς. Τώρα, το δημοτικό συμβούλιο του Ντίσελντορφ ετοιμάζεται να απορρίψει την πρόταση της Επιτροπής με το επιχείρημα ότι δεν μπορεί να βραβευτεί ένας υπερασπιστής του πρώην δικτάτορα. Στο ίδιο πνεύμα, όμως, κινείται και ο τρόπος με τον οποίο ο Χάντκε προσπαθεί να υπερασπιστεί τον εαυτό του. Σε άρθρα του που δημοσιεύονται αυτή την εβδομάδα στον γερμανικό Τύπο, αρνείται ότι υποβάθμισε ή συμφώνησε ποτέ με οποιαδήποτε από τις σφαγές που έγιναν τη δεκαετία του '90 στη Γιουγκοσλαβία, όπως αρνείται και να κάνει διάκριση μεταξύ Σέρβων και Μουσουλμάνων εξτρεμιστών. Όσο για τη σύγκριση των Σέρβων με τους Εβραίους, την αποδίδει στα κακά γαλλικά του.

Το ερώτημα που τίθεται έτσι και πάλι είναι αν μπορεί να διαχωριστεί ο συγγραφέας από το έργο του. Αν ο Χάντκε ήταν εναντίον του Μιλόσεβιτς, θα ήταν περισσότερο άξιος για το βραβείο Χάινε; Αν δεν είχε προηγηθεί το σκάνδαλο της Comedie Francaise, μήπως η γερμανική επιτροπή θα έδινε το βραβείο σε κάποιον άλλον από τους υποψηφίους, όπως ο Ισραηλινός Αμος Οζ και η Χιλιανή Μισέλ Μπατσελέ; Ο Πέτερ Χάντκε θα «συγχωρηθεί» άραγε μόνο μετά θάνατον, όπως έγινε με τη σκηνοθέτιδα του Χίτλερ, τη Λένι Ρίφενσταλ; Ένα είναι βέβαιο: ότι οι απόψεις του Αυστριακού συγγραφέα δεν βοηθούν καθόλου, μα καθόλου, στην προσέγγιση του σερβικού και του βοσνιακού λαού.