Mαθηματικά, όπως λέμε έρωτας

Οι αριθμοί δημιουργούν την ομορφιά ενός ήχου, είπε προχθές ο Αυστριακός μαθηματικός Ρούντολφ Τάσνερ στη διάλεξή του στο Μέγαρο Μουσικής. Τα μαθηματικά είναι τέχνη, συμπληρώνει ο Αυστραλός φωτογράφος Τζάστιν Μάλινς. Και το αποδεικνύει με μια πρωτότυπη έκθεση.

«Εγώ δεν είμαι μαθηματικός» γράφει ο Μάλινς στην ιστοσελίδα του (www. justinmullins. com). «Για μένα, οι διανοητές που συνέταξαν τις εξισώσεις μοιάζουν με τους μεγάλους εξερευνητές που επιστρέφουν από μακρινές παραλίες και μιλούν για φανταστικούς τόπους και μαγικά πλάσματα». Ο Αυστραλός καλλιτέχνης ανέλαβε λοιπόν να «αφηγηθεί» αυτές τις εξισώσεις, να τις απομυθοποιήσει, να τις φωτογραφίσει, να τις χωρίσει σε κατηγορίες και να τις δείξει στο ευρύ κοινό. Οι «πίνακές» του θα εκτίθενται στο Lauderdale House του Λονδίνου μέχρι τις 12 Φεβρουαρίου.

Τον τίτλο της πιο όμορφης εξίσωσης κέρδισε το θεώρημα του Όιλερ. Για τον Μάλινς, το θεώρημα αυτό είναι σαν το Γκραν Κάνιον, το Έβερεστ και τους Καταρράκτες του Νιαγάρα μαζί: το τι βλέπεις εξαρτάται από τη γωνία υπό την οποία το κοιτάς. Δημιούργημα του Ελβετού μαθηματικού Λέοναρντ Όιλερ (1707-1783), η εξίσωση συνδέει τις πέντε σημαντικότερες έννοιες των μαθηματικών: το 1, το 0, το π, τον φανταστικό αριθμό i και την εκθετική συνάρτηση e. Με την έννοια αυτή, συνδέει μεταξύ τους τη γεωμετρία, τη μελέτη του Διαστήματος, την άλγεβρα, τη μελέτη της δομής και την ποσότητα.

H πιο ρομαντική εξίσωση είναι εκείνη που χρησίμευσε στον Αϊνστάιν για να περιγράψει το φαινόμενο της «εμπλοκής των κβάντων». Δύο υποατομικά σωματίδια μπορούν να παραμείνουν συνδεδεμένα μεταξύ τους ακόμη κι όταν αναλαμβάνει να τα χωρίσει η δύναμη ολόκληρου του Σύμπαντος: υπάρχει καλύτερος ορισμός για τον έρωτα; Ο Μάλινς φωτογράφισε την εξίσωση, την κορνιζάρισε και τη χάρισε στην αρραβωνιαστικά του, τη Σάντρα. Πέτυχε το εγχείρημά του; «Φυσικά» λέει στην Γκάρντιαν. «Λίγο καιρό μετά, παντρευτήκαμε».

Τα μαθηματικά - γράφει κάπου ο Μπέρτραντ Ράσελ - κατέχουν όχι μόνο αλήθεια, αλλά υπέρτατη ομορφιά, μια ομορφιά λιτή και ψυχρή, όπως εκείνη της γλυπτικής. Υπάρχει όμως και η άλλη πλευρά του νομίσματος. Το πιο άσχημο θεώρημα, κατά τον Μάλινς, είναι εκείνο των τεσσάρων χρωμάτων. Παίρνουμε έναν γεωγραφικό χάρτη του κόσμου και ζωγραφίζουμε κάθε χώρα με διαφορετικό χρώμα, προσέχοντας να μην υπάρχουν δύο γειτονικές χώρες με το ίδιο χρώμα. Ο ελάχιστος αριθμός χρωμάτων που θα χρειαστούμε είναι τέσσερα. Όμως κανείς δεν μπορούσε να το αποδείξει, αφού χρειάζονται πολλές ζωές για να δοκιμαστούν όλοι οι δυνατοί χρωματικοί συνδυασμοί. Ώσπου ένας μαθηματικός από την Ατλάντα, ο Ρόμπιν Τόμας, έβαλε όλα τα στοιχεία σ' έναν υπολογιστή και πρόσφερε την πολυπόθητη απόδειξη. Εντυπωσιακό, αλλά κάπως μπρούτο. Σαν να διασχίζει ένας εξερευνητής ένα δάσος του Αμαζονίου καβάλα σ' ένα τανκς.