Συλλέκτης νεκρών γραμμάτων

«Το χαρτί ήταν η ασπιρίνη μου. Το να ψάχνω τους κάδους απορριμμάτων μού επέτρεψε να εξερευνήσω την ύπαρξή μου. Χωρίς αυτό, ή θα είχα αυτοκτονήσει ή θα είχα τρελαθεί». Ζαν-Λυκ Μπυγκέ.

Όλα ξεκίνησαν στις αρχές της δεκαετίας του '80. Ο Ζαν-Λυκ δεν είχε φράγκο, και μάζευε τα γυάλινα μπουκάλια από τα σκουπίδια για να τα ανταλλάσσει με ψωμί και τυρί. Μια μέρα που έψαχνε ένα ανταλλακτικό για το πλυντήριό του που είχε χαλάσει, έπεσε πάνω σ' έναν μικρό σωρό από «ενδιαφέροντα χαρτιά». Τα πήρε σπίτι, τα μελέτησε και του γεννήθηκε το ενδιαφέρον για τα νεκρά γράμματα. Από τότε άρχισε να μαζεύει ό,τι χαρτί είχε τυπωθεί και είχε πεταχτεί στα σκουπίδια. Όπως λέει, «όλα τα χαρτιά που έχουν επιζήσει έχουν ενδιαφέρον».

Στην αρχή, έψαχνε τους κάδους απορριμμάτων με έναν φακό. Σιγά-σιγά όμως οργανώθηκε, εφοδιάστηκε με μια λάμπα αλογόνου και μια μεγάλη μπαταρία που την κουβάλαγε στην πλάτη. «Χρειάζεται πολύ φως για να βρεις χαρτιά σε 30 κυβικά μέτρα απορριμμάτων», λέει στη Λιμπερασιόν. Μέσα σε είκοσι χρόνια, έστησε τοίχους ολόκληρους από φυλλάδια, αρχεία, καταλόγους, συλλογές, επιστολές, διατριβές. Εβδομήντα τόνους υλικό. Μπορείς να βρεις εκεί τα πάντα, από τον "Νικομήδη" του Κορνέιγ μέχρι έναν οδηγό για τον καθεδρικό ναό της Μανς, κι από ένα πιστοποιητικό εμβολιασμού του 1929 μέχρι μια φωτογραφία γυναικών με λουλουδάτα καπέλα. H συλλογή του, που στεγάζεται σε μια αποθήκη, δύο γκαράζ και τρία υπόγεια, περιλαμβάνει σπάνια έντυπα, αλλά τα χαρτιά που τον συγκινούν περισσότερο είναι τα ανώνυμα και καθημερινά. «Αν δεν υπήρχαν οι καθημερινοί άνθρωποι, δεν θα υπήρχε η μεγάλη Ιστορία. Οποιοδήποτε κομμάτι χαρτί έχει χρησιμοποιηθεί από κάποιον δίνει πληροφορίες για τον τρόπο με τον οποίο έζησε. Κρατάω τα πάντα γιατί είναι η ζωή των ανθρώπων». Μια μέρα ανακάλυψε σε ένα παλιό πακέτο δικαστικών αποφάσεων την υπόθεση ενός τύπου που καταδικάστηκε τη δεκαετία του '30 επειδή έριξε μια φλούδα πορτοκαλιού από το μπαλκόνι του θεάτρου της πόλης του, της Λονς. Έψαξε και τον βρήκε, είχε γίνει ταχυδρόμος.

Ο Ζαν-Λυκ Μπυγκέ είναι σήμερα 51 ετών. Εδώ και δέκα χρόνια έχει ιδρύσει την οργάνωση Jadis (Άλλοτε), αφιερωμένη στη διάσωση της γραπτής κληρονομιάς, και κάθε τόσο οργανώνει εκθέσεις για να μπορεί ο κόσμος «να νιώθει τη ζωή μιας φωτογραφίας, ενός βιβλίου». Μα πριν από δύο εβδομάδες δέχθηκε μια δυσάρεστη επίσκεψη. Δύο δικαστικοί κλητήρες τού έδωσαν προθεσμία ενός μηνός να αδειάσει δύο από τα τρία υπόγεια που έχει καταλάβει. Για λόγους ασφαλείας, του είπαν. Ο Ζαν-Λυκ δεν είχε ποτέ σοβαρά προβλήματα με τις αρχές, κάθε φορά που αστυφύλακες τον έπιαναν να ψάχνει τους κάδους απορριμμάτων τούς έπειθε ότι έχει καλό σκοπό, αλλά τώρα πρέπει να βρει μια λύση, η κατάσταση είναι σοβαρή.