Σε αναζήτηση του ευρωπαϊκού ονείρου

Λαμβάνοντας υπόψη το «βαρύ» κλίμα που επικρατεί στην Ευρώπη, τα δύο μεγάλα κόμματα του Ευρωκοινοβουλίου συμφώνησαν να απαλείψουν από την οδηγία Μπόλκεσταϊν την πιο επίμαχη διάταξή της. Μήπως λοιπόν το ΟΧΙ στο Ευρωσύνταγμα έκανε καλό στην Ευρώπη;

Ο συλλογισμός είναι απλός. Αν είχε περάσει η Συνταγματική Συνθήκη στα περυσινά δημοψηφίσματα στη Γαλλία και την Ολλανδία, οι νεοφιλελεύθεροι των Βρυξελλών θα ψήφιζαν γρήγορα γρήγορα και την «κόρη» της Συνθήκης, δηλαδή την Οδηγία για την απελευθέρωση του τομέα των υπηρεσιών - και μάλιστα στην πρώτη, αποκρουστική εκδοχή της. Πολύ σύντομα, οι χώρες της Δυτικής Ευρώπης θα κατακλύζονταν από εργαζομένους του πρώην ανατολικού «μπλοκ» που θα πρόσφεραν τις υπηρεσίες τους σε πολύ χαμηλές τιμές, με αποτέλεσμα την κατάρρευση του κοινωνικού κράτους. Ο εκτροχιασμός του Ευρωσυντάγματος απέτρεψε αυτόν τον κίνδυνο. Λίγη προσπάθεια ακόμη, και η «Οδηγία Φράνκενσταϊν» θα αποσυρθεί εντελώς.

Το σχήμα είναι ενδιαφέρον, αλλά παραπλανητικό. Πρώτα απ' όλα, η Οδηγία Μπόλκεσταϊν δεν συνδέεται με τη Συνταγματική Συνθήκη. Απόδειξη ότι υποβάλλεται σήμερα σε ψηφοφορία παρά το διπλό περυσινό ΟΧΙ των δημοψηφισμάτων. H Οδηγία δεν αποτελεί όμως ούτε τη «λογική ερμηνεία» των ευρωπαϊκών συνθηκών που ήδη ισχύουν. Όπως επισημαίνουν τρεις Πράσινοι ευρωβουλευτές στη Λιμπερασιόν, η περίφημη αρχή της «χώρας προέλευσης» δεν περιλαμβάνεται σε καμία συνθήκη. Αν οι Πράσινοι καταψηφίσουν σήμερα την Οδηγία (παρ' όλο που είχαν ταχθεί υπέρ του Ευρωσυντάγματος), θα είναι γιατί περιορίζει τη δυνατότητα των κρατικών εξουσιών στις χώρες υποδοχής να επιβάλουν τους κανόνες τους, ιδιαίτερα στους ανεξάρτητους εργαζομένους. Νομική σαφήνεια ζητούν οι Πράσινοι, και εξαίρεση από την Οδηγία των υπηρεσιών γενικού οικονομικού συμφέροντος. Λίγη προσπάθεια ακόμη, και το «ευρωπαϊκό όνειρο» - δηλαδή η συνεργασία και η αλληλεγγύη τόσο μεταξύ των ατόμων όσο και μεταξύ των κρατών - θα γίνει πραγματικότητα.

H Ευρώπη παρέλυσε μετά την απόρριψη του Ευρωσυντάγματος. Και δεν παρέλυσαν μονάχα οι κυβερνήσεις, αλλά και οι οργανώσεις που κινητοποιήθηκαν, και δεν μπορούσαν να καθορίσουν το επόμενο βήμα τους. H παράλυση αυτή πρέπει να ξεπεραστεί, η Ευρώπη πρέπει να αρχίσει πάλι να κινείται και οι κινήσεις της να είναι οργανωμένες, όχι σπασμωδικές. H Οδηγία Μπόλκεσταϊν συμπυκνώνει τα δύο σημεία που εξακολουθούν να προκαλούν τριγμούς. Το ένα αφορά την ισορροπία ανάμεσα στην οικονομική φιλελευθεροποίηση και την υπεράσπιση του κοινωνικού κράτους. Το άλλο έχει σχέση με τη διεύρυνση και τις επιπτώσεις της. H επίλυση αυτών των ζητημάτων είναι θέμα πολιτικών συσχετισμών. Αλλά ο στόχος της ελεύθερης κυκλοφορίας των εργαζομένων δεν μπορεί να εγκαταλειφθεί, γιατί τότε ανατρέπεται η λογική της ευρωπαϊκής οικοδόμησης. Όπως άλλωστε έδειξε πρόσφατη έκθεση της Επιτροπής, οι χώρες που άνοιξαν τα σύνορά τους μόνο κερδισμένες βγήκαν. Ο «Πολωνός υδραυλικός» δεν έφαγε τη δουλειά του Βρετανού συναδέλφου του. Στις περισσότερες περιπτώσεις μάλιστα, προτίμησε να μείνει στην πατρίδα του.