Ο Kαλατράβα κάνει κακό στην υγεία;

Οι γέφυρες του Καλατράβα είναι υπέροχες. Το ίδιο και τα στέγαστρα και οι σταθμοί του. Είναι όμως ο καταλληλότερος αρχιτέκτονας για να σχεδιάζει σπίτια; Μήπως τα δημιουργήματά του είναι μόνο για το θεαθήναι και όχι για το ζην;

Είκοσι δύο χιλιάδες δολάρια το τετραγωνικό μέτρο: τόσο πουλήθηκε πρόσφατα ένα συγκρότημα διαμερισμάτων στη Νέα Υόρκη που σχεδίασε ο γνωστός αρχιτέκτονας Ρίτσαρντ Μάγιερ. Αγοραστές, μεταξύ άλλων, ήταν ο Κάλβιν Κλάιν και η Νικόλ Κίντμαν. Ο Μπραντ Πιτ δεν πρόλαβε: εξασφάλισε όμως πρόσκληση από έναν άλλο διάσημο αρχιτέκτονα, του Φρανκ Γκέρι, να συνεργαστεί μαζί του (με ποια ιδιότητα άραγε;) για τον σχεδιασμό ενός συγκροτήματος 700 πολυτελών διαμερισμάτων στο Μπράιτον. H τιμή του τετραγωνικού δεν έγινε γνωστή. Αναμένεται όμως να σπάσει όλα τα ρεκόρ.

Το ένθετο «Style and Design» του περιοδικού TIME έγραφε πριν από μερικές εβδομάδες ότι η ανάληψη ενός αρχιτεκτονικού σχεδίου από μια μεγάλη εταιρεία ανεβάζει το κόστος κατά 2% ώς 10%. Μια μεγάλη «υπογραφή», όμως, φαίνεται πως το ανεβάζει πολύ περισσότερο. Ο Perry West Tower, τα τρία τετράγωνα μέγαρα δηλαδή που σχεδίασε ο Ρίτσαρντ Μάγιερ στη Ουέστ Στρητ, θα έχει ελάχιστο κόστος 1,15 εκατομμυρίων δολαρίων ανά διαμέρισμα. Πολύ υψηλή είναι η αξία και του Columbus Tower στα Ντόκλαντς, τον οποίο σχεδίασε ο Ρίτσαρντ Ρότζερς: με ύψος 237 μέτρων, θα είναι ο πιο ψηλός πύργος στην Αγγλία. Κατά κάποιον τρόπο όμως, γράφουν οι Φαϊνάνσιαλ Τάιμς, οι «αρχι-σταρ» αυτοί αξίζουν τα λεφτά τους. Τα οικιστικά συγκροτήματα που σχεδιάζουν είναι βιώσιμα. Δεν μπορεί να πει κανείς το ίδιο για τα δημιουργήματα αρχιτεκτόνων όπως ο Ντάνιελ Λίμπεσκιντ ή ο Μπέρναρντ Τσούμι. Και, κυρίως, ο Σαντιάγο Καλατράβα.

Αυτός ο «γλύπτης της αρχιτεκτονικής» - σημειώνει ο κριτικός τέχνης Έντουιν Χήθκοουτ - έχει μετατραπεί σε ένα διεθνές σύμβολο, το οποίο χρησιμοποιούν φιλόδοξοι κατασκευαστές για να πείσουν τους αγοραστές ότι δεν θα ζήσουν σε ένα διαμέρισμα, αλλά σε ένα έργο τέχνης. Ο Καλατράβα έχει αρχίσει έτσι να αναλαμβάνει τεράστια σχέδια που αποτελούν έκφραση του εγώ και όχι μιας συγκεκριμένης αρχιτεκτονικής αντίληψης. Ο Στριφτός Πύργος του Μάλμε για παράδειγμα, που είναι το πιο ψηλό κτίριο της Σουηδίας, δεν διαφημίστηκε ως ένα ευάερο και ευήλιο οικιστικό συγκρότημα, αλλά ως κάτι εξωτικό που αντιπαρατίθεται στον σουηδικό αρχιτεκτονικό πουριτανισμό.

Ο Καλατράβα κατάφερε να μεταμορφώσει με εντυπωσιακό τρόπο τη μηχανική των γεφυρών και των σταθμών, καταλήγει η βρετανική εφημερίδα. Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι θα έχει την ίδια επιτυχία με τα συγκροτήματα πολυτελών κατοικιών. Ήδη σημειώνονται οι πρώτες αντιδράσεις. Τριάντα Ιταλοί αρχιτέκτονες απηύθυναν πρόσφατα έκκληση να σωθεί η παράδοση από αρχιτεκτονικά σχέδια που δεν ταιριάζουν στο περιβάλλον. Και για την κατασκευή του Fordham Spire στο Σικάγο, που θα είναι ο πιο ψηλός ουρανοξύστης της Αμερικής και φυσικά ανατέθηκε στον Καλατράβα, δεν βρίσκονται οι αναγκαίοι πόροι...