Πάνω απ' όλα η πειθαρχία

Έχει ακόμη νόημα η διάκριση Δεξιάς και Αριστεράς; Έχει, αν λάβουμε υπόψη τις απαντήσεις σε ορισμένα ερωτήματα της δημοσκόπησης που έκανε το γαλλικό ινστιτούτο Sofres για λογαριασμό του περιοδικού Νουβέλ Ομπζερβατέρ. Για παράδειγμα, στην ερώτηση αν πρέπει να νομιμοποιηθούν οι λαθρομετανάστες, θετικά απαντά το 52% των ψηφοφόρων της Αριστεράς, έναντι μόλις 26% των ψηφοφόρων της Δεξιάς (αρνητική απάντηση δίνουν το 38% και το 64% αντιστοίχως). H νομιμοποίηση των γάμων των ομοφυλοφίλων βρίσκει σύμφωνους το 51% των αριστερών (αλλά αντίθετους το 41%) και μόνο το 26% των δεξιών (έναντι 67% που διαφωνούν). Χρειάζεται μια δόση ανισότητας στην κοινωνία για να λειτουργεί ως ερέθισμα προς τα άτομα; Όχι βέβαια, απαντά το 60% των οπαδών της Αριστεράς. Φυσικά, απαντά το 58% των οπαδών της Δεξιάς.

Ο Μπόμπιο λοιπόν είχε δίκιο. Το χαρακτηριστικότερο στοιχείο που εξακολουθεί να χωρίζει τα δύο ιδεολογικά στρατόπεδα δεν είναι ούτε η ελευθερία ούτε η πρόοδος, αλλά η ισότητα. Ως προς την ελευθερία, κανείς δεν τη βλέπει πραγματικά να απειλείται, όσο κι αν οι κυβερνήσεις θέλουν να καταγράφουν τις επικοινωνίες μας στο όνομα του αγώνα κατά της τρομοκρατίας. Όσο για την πρόοδο, μια λέξη που συνόδευε άλλοτε απαραιτήτως την Αριστερά, σήμερα πια τρομάζει. H πρόοδος της τεχνολογίας δεν είναι πια συνώνυμη με την κοινωνική πρόοδο: αντίθετα, θεωρείται ύποπτη για περισσότερη ανεργία, περισσότερες ανισότητες, περισσότερη ρύπανση του περιβάλλοντος. Ακόμη και η «αλλαγή», το σύνθημα με το οποίο κέρδιζαν τις εκλογές τη δεκαετία του '80 ο Φρανσουά Μιτεράν και ο Ανδρέας Παπανδρέου, έχει πια αλλάξει περιεχόμενο. Οι οπαδοί της Αριστεράς δηλώνουν απλώς ότι θέλουν «να ζήσουν διαφορετικά». Κι ανάμεσα σ' εκείνους που θέλουν μια «άλλη» κοινωνία, οι οικολόγοι είναι πολύ περισσότεροι από τους κομμουνιστές και τους σοσιαλιστές.

Ακόμη πιο ενδεικτικές είναι οι απαντήσεις σε ερωτήματα που αφορούν την αυστηρότητα των δικαστών απέναντι στους μικροκακοποιούς ή τον ρόλο του σχολείου. Το 53% των αριστερών και το 70% των δεξιών στη Γαλλία θεωρούν τους δικαστές υπερβολικά επιεικείς (έναντι μόλις 7% και 3% αντιστοίχως που τους θεωρούν υπερβολικά αυστηρούς). Το 56% των αριστερών και το 71% των δεξιών πιστεύουν ότι το σχολείο πρέπει πάνω απ' όλα να δίνει την αίσθηση της πειθαρχίας και της προσπάθειας (έναντι 42% και 26% αντιστοίχως που θεωρούν ότι το σχολείο πρέπει πρωτίστως να διδάσκει το κριτικό πνεύμα). Εντάξει, οι δεξιοί εξακολουθούν να είναι πιο συντηρητικοί από τους αριστερούς, αλλά και οι τελευταίοι δεν διακρίνονται για την τολμηρότητα των ιδεών τους. Όταν μάλιστα ερωτώνται για τη νομιμοποίηση των μαλακών ναρκωτικών, το 74% απαντά αρνητικά - ένα ποσοστό που στις τάξεις των κομμουνιστών φτάνει το 83%...