Aναζητούνται Περέιρα

Ισχυρίζεται ο Περέιρα ότι είναι ένα μάτι που βλέπει αντικειμενικά τη χώρα του· και αυτό που βλέπει δεν είναι καθόλου ενθαρρυντικό. Βλέπει παρακμή, υποκρισία, ψέματα, ηθική κατάπτωση. Βλέπει μια κυβέρνηση διεφθαρμένη και μια αντιπολίτευση κατακερματισμένη. Βλέπει μια χώρα που έχει γλιστρήσει στην 37η θέση ως προς την ελευθερία της έκφρασης, μια οικονομία που ήταν 5η στον κόσμο και τώρα έχει παραλύσει. Βλέπει παντού μιζέρια και ακούει παντού γκρίνια, ανθρώπους που λένε ότι «δεν λειτουργεί πια τίποτα», ότι «η Ιταλία έχει γίνει αβίωτη». Τα βλέπει και τα ακούει όλα αυτά και συνειδητοποιεί ότι πρέπει να αντιδράσει, ότι μόνο εκείνος μπορεί να αντιδράσει, ότι αν δεν αντιδράσει ο δημοσιογράφος, ο διανοούμενος, ο απλός πολίτης, τη χώρα αυτή θα την πάρει ο διάβολος.

«Εγώ δεν πιστεύω στους ειδικούς ήρωες», λέει στη Στάμπα ο Αντόνιο Ταμπούκι, πνευματικός πατέρας του δημοσιογράφου Περέιρα. «Είμαι πεισμένος ότι η καθημερινή εκπλήρωση του καθήκοντός μας αποτελεί, από μόνη της, μία πράξη ηρωισμού». Ούτε σκέπτεται να αναμειχθεί στην πολιτική για να σώσει τη χώρα του, όπως είναι της μόδας τελευταία να κάνουν οι συγγραφείς (αυτή την εβδομάδα ακούσαμε για άλλον έναν). Το έχει κάνει μία φορά στη ζωή του, και αυτό στην αγαπημένη του Πορτογαλία, όταν έβαλε υποψηφιότητα στις ευρωεκλογές με ένα μικρό κόμμα της Αριστεράς. «Ο σκοπός του συγγραφέα», τονίζει, «είναι να παρατηρεί και να κρίνει την πολιτική, όχι να παρασύρεται από αυτήν. H δουλειά των πολιτικών, όπως και των θεολόγων, είναι να σπέρνουν βεβαιότητες. H δουλειά η δική μας είναι να καλλιεργούμε αμφιβολίες. Αν αρχίσουμε κι εμείς να στέλνουμε διάφορα μηνύματα για να πείσουμε ή να μεταπείσουμε τους πολίτες, δεν κάνουμε πια λογοτεχνία αλλά προπαγάνδα».

Τι είναι η ζωή; Μια αλληλουχία γεγονότων που συμβαίνουν μέσα στον χρόνο, πολλές φορές με εντελώς τυχαίο τρόπο, χωρίς να υπακούουν σε καμία λογική. Αυτά τα γεγονότα πρέπει λοιπόν κάποιος να τα συγκεντρώσει, να τα διηγηθεί και να τα ερμηνεύσει. H λογοτεχνία, λέει ο Ταμπούκι, θέλει να μας κάνει να καταλάβουμε ότι τα γεγονότα αυτά δεν είναι απομονωμένα, δεν είναι μπαλόνια που ξεφυτρώνουν από το πουθενά, μανιτάρια που βγαίνουν αυθορμήτως από τη γη. Ανήκουν, αντίθετα, σε ένα δίκτυο. Είναι το κάτω μέρος ενός χαλιού, από τους κόμπους του οποίου ο λογοτέχνης προσπαθεί να αναπαραστήσει τη φιγούρα που απεικονίζεται στην άλλη μεριά.

Ένα από τα βιβλία του, ο Ταμπούκι το έγραψε κατευθείαν στα πορτογαλικά. Ανήκει λοιπόν σε μια διπλή κουλτούρα; «H εμπειρία αυτή ήταν ένα είδος καθαρτήριου λουτρού, ένα νέο βάπτισμα, δεδομένου ότι η Πορτογαλία έχει μια κουλτούρα πολύ κοντά στην ψυχή μου. Μου έρχεται στον νου η saudade, η νοσταλγία: είναι κάτι που με κατέκτησε, ίσως επειδή κατά βάθος ήμουν ήδη ένας υγιής φορέας της».