Παρασκευή, Δεκεμβρίου 02, 2005

Όποιος σκέφτεται δεν ζει



Μπορείτε να το δοκιμάσετε κι εσείς, σαν άσκηση ύφους: να περιορίσετε τον Οδυσσέα του Τζόυς σε 160 χαρακτήρες.Όσους χωρά ένα γραπτό μήνυμα κινητού τηλεφώνου.

Όταν ο Τζων Σάτερλαντ, ένας καθηγητής αγγλικής λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου, έβαλε αυτή την άσκηση στους φοιτητές του, δεν μπορούσε να φανταστεί ότι θα έδινε λαβή για ένα περιπετειώδες παιχνίδι στο Internet: το παιχνίδι της «σύντομης σκέψης». Χρήστες απ' όλο τον κόσμο ανταποκρίθηκαν στην πρόκληση και άρχισαν να παίζουν με τους κλασικούς και τα έργα τους, από τον Κόνραντ μέχρι τον Δάντη, από τα Ανεμοδαρμένα Ύψη μέχρι τον Μόμπυ Ντικ. Για να συντομεύσουν τα κείμενα, κόβουν τις λέξεις, τρώνε τα φωνήεντα, χρησιμοποιούν διάφορα σύμβολα, όπως κάνουν με τα SMS. Θα παρατηρούσε κανείς ότι, και πάλι, δύσκολα χωράει ο Οδυσσέας σε 160 χαρακτήρες. Μα οι πιτσιρικάδες είναι πολυμήχανοι, βρίσκουν λύσεις, και είναι συνήθως πρωτότυπες.

Στη φιλοσοφία της σύντομης σκέψης, γράφει ο Φραντσέσκο Μέρλο στη Ρεπούμπλικα, η σκέψη καθυστερεί τη σχέση με τα πράγματα. Κατά συνέπεια, όποιος σκέφτεται δεν ζει. Όποιος αρθρώνει τη σκέψη εξαρθρώνει τη ζωή. Το φαινόμενο αυτό συνδέεται με τη διαπίστωση ότι δεν υπάρχει ένα Μέλλον αλλά πολλά, χιλιάδες διαφορετικά μέλλοντα, η πρόοδος είναι μύθος, ο κόσμος μας αρχίζει πάντα από την αρχή, χωρίς όμως να κουβαλά το βαρύ φορτίο του Σίσυφου. Οι ουτοπίες περνούν κρίση, τα προγράμματα και οι ιδεολογίες περνούν κρίση, τα μοντέλα περνούν κρίση, το μέλλον περνά κρίση, όπως και το παρελθόν. Το μόνο που μας έχει μείνει είναι το παρόν. Το μόνο που έχει νόημα είναι το στιγμιαίο. H μόνη σκέψη που αξίζει τον κόπο είναι η απλή και σύντομη. Και τα εργαλεία της σύντομης σκέψης είναι πολλά: το κινητό τηλέφωνο, τα μηνύματα, το Ipod, το βιντεοκλίπ, το e-mail, η ραπ, τα διαφημιστικά σλόγκαν, το ζάπινγκ, οι δημοσκοπήσεις, η ψηφιακή και διαδραστική τηλεόραση, το chat, η συνάντηση δύο βλεμμάτων σ' ένα αεροδρόμιο, οι πίσω αίθουσες, οι αφορισμοί, το καροτσάκι του σούπερ-μάρκετ, τα 15 λεπτά διασημότητας ενός ασήμου.

Στον κόσμο της σύντομης σκέψης, ακόμη και η Αποκάλυψη είναι σύντομη. Περνάμε αστραπιαία από την ασθένεια των τρελών αγελάδων στο τσουνάμι, από το AIDS στη γρίπη των πουλερικών, από την παχυσαρκία των παιδιών στην ισλαμική τρομοκρατία κι από το φαινόμενο του θερμοκηπίου στην ατομική βόμβα της Βόρειας Κορέας. Όλα μας προβληματίζουν, αλλά για λίγο. H κάθε καταστροφή μάς τρομάζει, αλλά πριν αρχίσουμε να την παίρνουμε εντελώς στα σοβαρά έρχεται η επόμενη. H σύντομη σκέψη είναι η διάλυση της συστηματικής σκέψης που είχε ήδη προβλέψει ο Νίτσε, είναι ένας κόσμος με χίλιες διαστάσεις, ο αντίθετος απ' αυτόν που περιέγραψε και περιέπαιξε ο Μαρκούζε. Αν ο Καρλ Κράους είχε γράψει το Κεφάλαιο, είπε κάποτε ένας Ιταλός φιλόσοφος, δεν θα του αφιέρωνε πάνω από τρεις αράδες. Κάπου 160 χαρακτήρες δηλαδή.

11 Comments:

At 2/12/05 1:33 μ.μ., Blogger J95 said...

159 χαρακτήρες:

Είναι ένας τύπος κ ζει μια μέρα που του συμβαίνουν διάφορα τα οποία θυμίζουν Οδύσσεια. Κρατάει 1.000.000 σελίδες. Βαρετό κ ακαταλαβίστικο.

 
At 2/12/05 1:49 μ.μ., Blogger Μαύρο πρόβατο said...

Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από έναν διαχειριστή ιστολογίου.

 
At 2/12/05 1:51 μ.μ., Blogger Μαύρο πρόβατο said...

Στον κόσμο των μαθηματικών, τα πράγματα ταυτίζονται (ή ισοδυναμούν - φιλοσοφική η διαφορά) με την περιγραφή τους. Υπάρχει μια πιό σύντομη περιγραφή για κάθε "πράγμα", κάτι ανάλογο μ'αυτό που αποκαλούμε πολυπλοκότητα κατά Κολμογκόρωφ. Αν θες για παράδειγμα, να περιγράψεις τα δέκα πρώτα στοιχεία της ακολουθία 1,1,1,1,1,1,1,1,1,1,...
αρκεί να πεις "παντού 1".
Υπάρχουν ωστόσο αντικείμενα των οποίων η συντομότερη περιγραφή είναι η εξαντλητική περιγραφή όλων των μερών τους, αντικείμενα που θα λέγαμε "ασυμπίεστα".
'Η για τα οποία δεν γνωρίζουμε τρόπο συντόμευσης. Η απόδειξη πχ οτι δεν υπάρχουν ακέραιοι χ, ψ, ω τέτοιοι που για κάποιο ν ακέραιο μεγαλύτερο του 3 να είναι χ εις τη ν + ψ εις την ν = ω εις την ν, πιάνει 80 με 120 σελίδες, ανάλογα με τα τυπογραφικά στοιχεία.
Κανείς δεν έχει βρει τίποτε απλούστερο.
Ισως, αν τα μαθηματικά ήταν λίγο περισσότερο μέρος της κοινής παιδείας, να μην κυριαρχούσε τόσο ασφυκτικά η "σύντομη σκέψη", αλλά η συντομότερη δυνατή... (σαν το "Κεφάλαιο", που εξάλλου τόσον καιρό μας λένε οτι είναι υπερβολικά απλουστευτικό.)

 
At 2/12/05 3:05 μ.μ., Anonymous Ανώνυμος said...

Mind provoking...

 
At 2/12/05 4:21 μ.μ., Blogger Li@kos said...

"H σύντομη σκέψη είναι η διάλυση της συστηματικής σκέψης"

Μια από τις καλύτερες προτάσεις που άκουσα τον τελευταίο καιρό. Αν αναλογιστούμε τον κόσμο μας, καταλαβαίνουμε ότι συγκλίνει προς το γρήγορο και συνάμα επιδερμικό συναίσθημα. Από το γρήγορο Internet προς το γρήγορο φαγητό και στη μέση η γρήγορη ζωή μας.

Μήπως προσπαθούμε να ξεγελάσουμε τους εαυτού μας ότι ζούμε αιώνια?

Mind provoking indeed...

 
At 2/12/05 6:37 μ.μ., Anonymous Ανώνυμος said...

εγώ πάλι γιατί είμαι έτοιμος να στοιχηματίσω ότι επί του παρόντος άρθρου θα δημοσιεύσει σχόλιο και ο κ. Ν.Δήμου;

 
At 2/12/05 8:11 μ.μ., Anonymous Ανώνυμος said...

"Κατά συνέπεια, όποιος σκέφτεται δεν ζει."

"Το βάθος της ύπαρξης είναι η μνήμη" ή κάπως έτσι, είχε πει η Χάνα Άρεντ.

Άρα κάποιος από τους δύο δεν μας τα λέει καλά...

 
At 4/12/05 11:20 π.μ., Anonymous Ανώνυμος said...

"Κατά συνέπεια, όποιος σκέφτεται δεν ζει."

"Το βάθος της ύπαρξης είναι η μνήμη" ή κάπως έτσι, είχε πει η Χάνα Άρεντ.

Άρα κάποιος από τους δύο δεν μας τα λέει καλά...


Και όμως μπορεί να τα λένε και οι δύο καλά. Γιατί μπορεί κάποιος να θυμάται αλλά να ''μη'' σκέφτεται.. Η ''παθητική'' μνήμη, η ανάμνηση, η αναπόληση, έιναι σωσίβια στη ματαιότητα ενδεχομένως, αλλά δεν συμβάλλουν στην ''ενεργητκή'' σκέψη, στο στοχασμό που προωθεί την ανακίνηση των ιδεών. Μόνο όταν η μνήμη πυροδοτεί τη σύγκριση κάτι γίνεται. Ράιτ?

 
At 4/12/05 7:23 μ.μ., Anonymous Ανώνυμος said...

Ακριβώς το ίδιο άρθρο έχει δημοσιεύσει ο Ρουσσος Βρανάς στη διπλανή στήλη των ΝΕΩΝ (στις Διαδρομές νομίζω), μια ημέρα πριν...
Δεν ξέρω αν είναι σύμπτωση αλλά τα δυο "άρθρα" μοιάζουν σα δυο σταγόνες νερό.
Πάντως σε τέτοιου είδους άρθρα και "blogs" είναι απαραίτητη νομίζω η παρουσία links και πηγών.

 
At 4/12/05 8:09 μ.μ., Blogger Μιχάλης Μητσός said...

Οταν γράφουμε κάθε μέρα, δίπλα-δίπλα, πολλά χρόνια στη σειρά, μερικές φορές γίνονται και λάθη σαν κι αυτό που αναφέρεις. Δεν διάβασα το κείμενο του Ρούσσου εκείνη την ημέρα, έτυχε να γράψω για το ίδιο θέμα, από την ίδια πηγή, ένα άρθρο στη Ρεπούμπλικα, που αναφέρεται σαφώς στο κείμενο. Δεν είναι προς θάνατον, νομίζω. Σ'ευχαριστώ όμως που το επισήμανες.

 
At 4/12/05 8:28 μ.μ., Anonymous Ανώνυμος said...

Προς θάνατον δεν είναι σίγουρα.
Απλώς επειδή τυγχάνει να μου αρέσουν οι δύο στήλες και θεωρούσα ότι οι συντάκτες εκφέρουν και προσωπικές απόψεις και σχολιασμό, αισθάνθηκα έκλπηξη από την προκείμενη περίπτωση καθώς μου φάνηκε ότι ο προσωπικός σχολιασμός είναι απών και ουσιαστικά μια μεταφορά ξένου άρθρου.
Πίστευα ότι οι στήλες αυτές είναι άρθρα και όχι ειδήσεις.
Ελπίζω να κάνω λάθος.

 

Δημοσίευση σχολίου

<< Home