Tο τελευταίο ιερό τέρας

«Ο κόσμος για μένα μοιάζει φτιαγμένος από πατέρες και μητέρες, απέναντι στους οποίους νιώθω μια ολοκληρωτική γοητεία, φτιαγμένη από σεβασμό και από την ανάγκη να βιώσω αυτόν τον σεβασμό με πράξεις ιεροσυλίας, ακόμα και βίαιες ή σκανδαλώδεις». Πιερ Πάολο Παζολίνι

Ζητούσε την κατάργηση του σχολείου και της κακής τηλεόρασης, δηλώνοντας ότι κάθε χώρα έχει τον πολιτισμό και την τηλεόραση που της αξίζουν. Την ώρα που η Αριστερά διαδήλωνε στις πλατείες διεκδικώντας το δικαίωμα στην άμβλωση, εκείνος χαρακτήριζε αυτή την πράξη «έγκλημα» και «έλασσον κακό». Στην ομογενοποίηση του παρόντος αντέτασσε τη «σκανδαλώδη επαναστατική δύναμη του παρελθόντος». Με άλλα λόγια, ο Παζολίνι ήταν ένας άνθρωπος που αγαπούσε τις αντιφάσεις του και ζούσε κόντρα στο ρεύμα. «Όποιος αγαπάει πολύ την πραγματικότητα, σαν και μένα», έγραφε στον «Αιρετικό εμπειρισμό», «στο τέλος τη μισεί, επαναστατεί και τη στέλνει στον διάβολο».

Τριάντα χρόνια μετά τη δολοφονία του Παζολίνι (σε αυτά τα «30 χρόνια απουσίας» είναι αφιερωμένο το τελευταίο τεύχος του περιοδικού Οδός Πανός, από το οποίο προέρχονται και τα παραπάνω αποσπάσματα), οι Ιταλοί αναρωτιούνται τι στάση θα κρατούσε ο Μεγάλος Αιρετικός απέναντι σε διάφορα προβλήματα της σημερινής εποχής. Θα ήταν ασφαλώς κατά του Μπερλουσκόνι, θα υποστήριζε όμως ποτέ δημοσίως τον Πρόντι; Με δεδομένο ότι είχε πάρει το μέρος των αστυνομικών στις συγκρούσεις του 1968 με τους φοιτητές, τι θέση θα είχε πάρει άραγε στα αιματηρά επεισόδια της Γένοβας; Τι θα έλεγε άραγε αυτός ο φανατικός πολέμιος της ισοπέδωσης για το φαινόμενο της παγκοσμιοποίησης; «Ακούω τους πολιτικούς, όλους τους πολιτικούς, και τρελαίνομαι» έλεγε στην τελευταία του συνέντευξη. «Δεν ξέρω για ποια χώρα μιλάνε, είναι τόσο μακριά όσο και το φεγγάρι. Το ίδιο και οι διανοούμενοι. Και οι κοινωνιολόγοι. Και οι ειδικοί όλων των ειδών. Εγώ κατεβαίνω στην κόλασή μου, κινδυνεύουμε όμως όλοι». Έξι ώρες μετά τη δημοσίευση της συνέντευξης, την Κυριακή 2 Νοεμβρίου 1975, το άψυχο κορμί του Παζολίνι μεταφερόταν στο νεκροτομείο της αστυνομίας της Ρώμης.

Ήταν ο τελευταίος ρομαντικός ποιητής, λέει στο Εσπρέσσο για τον παλιό του φίλο ο Γερμανός λογοτέχνης Χανς Μάγκνους Εντσενσμπέργκερ. «Όπως ο Πάουλ Τσέλαν ήταν το τελευταίο τέρας της Γερμανίας, έτσι κι εκείνος ήταν το τελευταίο ιερό τέρας της Ιταλίας. Ήταν ο τελευταίος άνθρωπος στον οποίο οι Ιταλοί μπορούσαν να απευθύνονται, για καλό ή για κακό. Μέχρι τη δεκαετία του '70, ξέρετε, ο κόσμος στρεφόταν ακόμη στους ποιητές για να μάθει το μυστικό της ζωής. Και ο Παζολίνι πίστευε σε αυτόν το ρόλο, όπως πίστευε και στην πολιτική, δηλαδή τη δημόσια λειτουργία του ποιητή. Πάνε αυτά, χάθηκαν. Σήμερα έχουμε λυτρωθεί από αυτά τα δύο βάρη της ποίησης: είμαστε πιο ελεύθεροι από τον Παζολίνι, πιο ελαφροί στο λειτούργημά μας».