H Aριστερά ανακαλύπτει την αγορά

Ας υποθέσουμε, αγαπητέ Μπιλ Έμοτ, ότι σας αναθέτουν να συντάξετε το μανιφέστο του νέου Δημοκρατικού Κόμματος της Ιταλίας. Ποιες θα ήταν οι βασικές του γραμμές;

H ερώτηση στον διευθυντή του Εκόνομιστ έγινε στη διάρκεια ενός σεμιναρίου που πραγματοποιήθηκε το περασμένο Σάββατο στη Ρώμη. Κι εκείνος, που ο Μπερλουσκόνι τον έχει αποκαλέσει κομμουνιστή όχι επειδή μοιάζει λίγο με τον Λένιν αλλά επειδή τόλμησε να τον χαρακτηρίσει στο εξώφυλλο του περιοδικού του «ακατάλληλο» να κυβερνά την Ιταλία, έφτιαξε τη γραβάτα του, γέμισε το ποτήρι του με κόκκινο κρασί και απάντησε: «1) Μεταρρύθμιση του Εργατικού Δικαίου, που είναι υπερβολικά αυστηρό και υπερβολικά ευέλικτο. 2) Ίδρυση Σχολών για την εκπαίδευση των εργαζομένων και την προσαρμογή τους στις νέες τεχνολογίες. 3) Απλοποίηση του φορολογικού συστήματος, με μείωση των φόρων που πληρώνουν οι φτωχοί, αλλά και μείωση των συντελεστών. 4) Αναθεώρηση του συνταξιοδοτικού συστήματος. Ήδη όμως κινδυνεύουμε να χάσουμε τις εκλογές!».

Σύμφωνα με τον 49χρονο Έμοτ, που διευθύνει τον Εκόνομιστ από τον Μάρτιο του 1993, η ιταλική Αριστερά πρέπει να κάνει μια ιστορική επιλογή: να δεχθεί ότι η αγορά μπορεί να δημιουργήσει πλούτο για όλους, ακόμη και για τους μη έχοντες. Οι εποχές έχουν αλλάξει. Στην Αγγλία η Ρόβερ ανακοινώνει 5.000 απολύσεις, αλλά η Εργατική κυβέρνηση αντιδρά με ψυχραιμία γιατί γνωρίζει ότι οι απολυμένοι θα βρουν σύντομα καινούργια δουλειά. Στη Σκανδιναβία οι Σοσιαλδημοκράτες επανεξετάζουν τις κοινωνικές κατακτήσεις ώστε να επιτρέψουν την επιτυχία των νέων τεχνολογιών. Στη Γαλλία όλοι καταλαβαίνουν ότι ένα κοινωνικό μοντέλο που επιτρέπει 3,5 εκατομμύρια ανέργους πρέπει να αλλάξει. Ακόμη και στη Γερμανία ο Σρέντερ αντιλήφθηκε την αναγκαιότητα των μεταρρυθμίσεων. Ο λόγος που έχασε τις εκλογές είναι ότι οι ψηφοφόροι απορρίπτουν πλέον τα κόμματα όπου συγκρούονται διάφορες τάσεις. Όσο για τις Ηνωμένες Πολιτείες, έχουν μετατοπίσει τόσο πολύ προς τα δεξιά τον άξονα της πολιτικής συζήτησης ώστε δεν μπορούν πλέον να αποτελέσουν πρότυπο για την Αριστερά. Ο Μπιλ Κλίντον μπορεί για ορισμένους να είναι ήρωας, στην πραγματικότητα όμως είναι ο άνθρωπος που διέλυσε το κράτος προνοίας στην Αμερική.

Ειπώθηκαν κι άλλα ενδιαφέροντα πράγματα στο σεμινάριο. «Πρέπει να περάσουμε από ένα αρνητικό σε ένα θετικό κοινωνικό κράτος, όπου οι πολίτες δεν θα έχουν μόνο δικαιώματα αλλά και καθήκοντα», τόνισε ο πρώην πρωθυπουργός Τζουλιάνο Αμάτο. Το σχέδιο αυτού του κοινωνικού κράτους το επεξεργάζεται ένας παλιός γνώριμος της Αριστεράς, ο Βρετανός κοινωνιολόγος Άντονυ Γκίντενς. Και θα είναι ένα μείγμα ανάμεσα στον Τρίτο Δρόμο και το σκανδιναβικό σοσιαλδημοκρατικό μοντέλο. «Το κλασικό δίπολο δημόσιο / ιδιωτικό δεν είναι πλέον αρκετό για να καθορίσει το κοινό καλό», τόνισε ο πρώην διευθυντής του London School of Economics στο σεμινάριο. «Πρέπει να βάλουμε στην εξίσωση και το κράτος. Γιατί, μερικές φορές, το συλλογικό συμφέρον υπηρετείται καλύτερα από τις ιδιωτικοποιήσεις παρά από το κράτος».