Ο θάνατος του Aϊνστάιν

Εξηγήστε μας, αγαπητέ Νομπελίστα, τους νόμους της Φυσικής με ένα απλό παράδειγμα. «Είναι απλό: το ότι μιλάμε και δεν παρεμβάλλεται τίποτα στη μετάδοση του ήχου είναι ένας νόμος της Φυσικής».

Σε πολλούς θα φανεί περίεργο, αλλά η Φυσική έχει πολλά κοινά σημεία με την πολιτική. Μαίνεται κι εκεί, για παράδειγμα, ένας λυσσαλέος πόλεμος ανάμεσα στους φανατικούς της ιδεολογίας και τους πραγματιστές. Οι πρώτοι έχουν μια θρησκευτική προσέγγιση των προβλημάτων, πρώτα ρίχνουν μια ιδέα κι ύστερα προσπαθούν να την αποδείξουν. Οι δεύτεροι είναι πεισμένοι πως οποιαδήποτε ιδέα πρέπει πρώτα να την επαληθεύσουν. Ο Ρόμπερτ Λάφλιν, που διδάσκει στο Στάνφορντ και το 1998 τιμήθηκε με το Νόμπελ Φυσικής, ανήκει στη δεύτερη κατηγορία. Την περασμένη εβδομάδα, ο 55χρονος ασπρομάλλης που μοιάζει περισσότερο με παίκτη του ράγκμπι παρά με επιστήμονα βρέθηκε στη Γένοβα για να εγκαινιάσει το ετήσιο Φεστιβάλ Επιστήμης. Και εκεί, κήρυξε ούτε λίγο ούτε πολύ τον θάνατο του Αϊνστάιν - και μάλιστα τη χρονιά που γιορτάζουμε τα 100 χρόνια από τη θεωρία της σχετικότητας! Το πρόβλημα με τη θεωρία αυτή, λέει σε συνέντευξή του στη Στάμπα, είναι ότι έχει γίνει ένα σύμβολο, ένα εμπορικό σήμα. Τα πειράματα όμως δείχνουν ότι η περίφημη εξίσωση e=mc² δεν λειτουργεί στις πολύ μικρές αποστάσεις. Τι πρέπει λοιπόν να γίνει; Να σταματήσουν οι έρευνες επειδή θέτουν υπό αμφισβήτηση μια οικουμενική πεποίθηση; Μα η Φυσική δεν ικανοποιείται ποτέ με μια ιδέα, πηγαίνει πάντα πιο πέρα. Αλίμονο αν μολυνθεί κι αυτή από τον ιό της ιδεολογίας!

Στις μέρες μας, λέει ο Αμερικανός Νομπελίστας, βλέπει κανείς ένα αντιεκσυγχρονιστικό ρεύμα να διαπερνά τις δυτικές κοινωνίες, εκτοπίζοντας σχεδόν τον Διαφωτισμό. Είναι λογικό: στις δημοκρατίες οι άνθρωποι είναι ελεύθεροι να σφάλλουν. Είναι σχεδόν καταδικασμένοι να σφάλλουν προτού αρχίσουν να καταλαβαίνουν. Οι προοπτικές της ανθρώπινης κλωνοποίησης μας ενοχλούν, ακόμη κι όταν αυτή έχει θεραπευτικούς σκοπούς. Μια μέρα όμως θα ανακαλύψουμε ότι οι ασθενείς μας σπεύδουν για θεραπεία στην κλινική του δρος Χουάνγκ Γου Σουκ, του Κορεάτη επιστήμονα που κλωνοποίησε το πρώτο ανθρώπινο κύτταρο και έχει ήδη οργανώσει τράπεζα κλωνοποιημένων εμβρυακών κυττάρων προς χρήση από οποιοδήποτε ερευνητικό ίδρυμα του κόσμου (συνέντευξή του στον Χάρη Καρανίκα δημοσιεύτηκε τον περασμένο Αύγουστο στον Ταχυδρόμο). Και τότε θα καταλάβουμε ότι είχαμε κάνει λάθος.

Θα αμφισβητήσουμε λοιπόν τα πάντα; Ακόμη και τον Δαρβινισμό; «Όχι βέβαια. Μην ανησυχείτε όμως με την επίθεση που έχουν εξαπολύσει στην Αμερική οι φανατικοί της θρησκείας. Μπορεί να επιβάλουν τη διδασκαλία του "ευφυούς σχεδιασμού" στα σχολεία, αλλά δεν θα τους πιστέψει κανείς. Ο ιδεολογικός δογματισμός λειτουργεί μόνο στους ενήλικες, τα νέα παιδιά είναι πιο ευφυή απ' ό,τι νομίζουμε. Έχω πολλούς φίλους που μεγάλωσαν στην πρώην Σοβιετική Ένωση και κανείς τους δεν πήρε στα σοβαρά τη μαρξιστική-λενινιστική ιδεολογία... ».