Τρίτη, Φεβρουαρίου 17, 2009

«Παίξτε μαζί μας σκάκι, όχι μποξ»




«Σας παρακαλώ, προσπαθήστε να καταλάβετε καλύτερα τον πολιτισμό μας! Μην ερμηνεύετε πολιτικά κάθε μας δήλωση, πλησιάστε μας πολιτιστικά!».

Αυτή την έκκληση απηύθυνε ο πρόεδρος του ιρανικού Κοινοβουλίου Αλί Λαριτζανί, απαντώντας σε ερώτησή μου για το τι εννοούσε όταν δήλωσε πρόσφατα στη διάσκεψη του Μονάχου για την ασφάλεια ότι «υπάρχουν διαφορετικές προσεγγίσεις για το Ολοκαύτωμα». Το Ιράν, τόνισε, έχει διαφορετικές ευαισθησίες από τη Δύση. «Αν πράγματι συνέβη το Ολοκαύτωμα, λυπούμαστε. Μπορούμε όμως πάντα να το συζητήσουμε. Γιατί στη Δύση κλείνετε στη φυλακή όσους το αμφισβητούν; Το σίγουρο είναι πάντως ότι έγινε Ολοκαύτωμα πρόσφατα στη Γάζα».

Είναι αλήθεια ότι περίμενα μια καλύτερη απάντηση από τον Λαριτζανί, που ως διαπραγματευτής επί σειρά ετών με τη Δύση για το πυρηνικό πρόγραμμα της χώρας του είχε διακριθεί για τη σοβαρότητα και τον πραγματισμό του (αν και όχι πάντα για τις μετριοπαθείς του θέσεις). Προτιμούσα να συνδέω την άρνηση του Ολοκαυτώματος και την αντι-ισραηλινή υστερία μόνο με τον πρόεδρο Αχμαντινετζάντ. Αλλά ο πρώην υπουργός Ισλαμικής Καθοδήγησης μπορεί να επηρεάζεται από τις πολιτικές του φιλοδοξίες: θα μπορούσε να αποτελέσει τον «άσο» του συντηρητικού στρατοπέδου για τις εκλογές του Ιουνίου, καθώς ο απερχόμενος πρόεδρος έχει αποτύχει παταγωδώς σε όλους τους τομείς.

Ο ίδιος, στη συνέντευξη που έδωσε την περασμένη εβδομάδα σε Έλληνες δημοσιογράφους στο ιρανικό Κοινοβούλιο, δεν απέκλεισε το ενδεχόμενο να είναι υποψήφιος στις εκλογές. «Η κατάσταση είναι ρευστή», μας είπε. «Υπάρχει πληθώρα υποψηφίων, μάλλον θα πρέπει να κάνουμε εξαγωγή! Ελάτε πίσω σε δύο μήνες, τότε θα ξεκαθαρίσουν τα πράγματα». Το βέβαιο είναι ότι δεν θέλει να επαναληφθεί το προηγούμενο του 2005, όταν στον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών έλαβε 5,9% και ήρθε έκτος. Τώρα χρειάζεται μια ισχυρή στήριξη, που δεν μπορεί παρά να προέρχεται από τον θρησκευτικό ηγέτη της χώρας, τον αγιατολάχ Χαμενεΐ. Σε ό,τι αφορά την εκλογή του Μπαράκ Ομπάμα και το άνοιγμά του προς το Ιράν, ο συνομιλητής μας είχε να διατυπώσει μια πρόταση: «Να παίξουν σκάκι οι Αμερικανοί μαζί μας, όχι μποξ! Δεν χρειαζόμαστε συμβολικές παρατηρήσεις και ομιλίες. Ας πάρουν συγκεκριμένες πρωτοβουλίες, όπως για παράδειγμα να ξεπαγώσουν τα ιρανικά κεφάλαια που δέσμευσαν μετά την Επανάσταση».

Είναι διατεθειμένη η Τεχεράνη να προβεί σε παραχωρήσεις σε ό,τι αφορά το πυρηνικό της πρόγραμμα; «Θα πρέπει να ξέρετε ότι δεν ήμασταν εμείς που διακόψαμε τις διαπραγματεύσεις, αλλά οι Αμερικανοί. Εξ όσων γνωρίζω, το πυρηνικό πρόγραμμα της χώρας μου είναι διαφανές. Έχουμε υπογράψει τη συνθήκη μη διάδοσης των πυρηνικών όπλων, δεχόμαστε επιθεωρήσεις από τη Διεθνή Επιτροπή Ατομικής Ενεργείας. Όλοι, ακόμη και οι Αμερικανοί, αναγνωρίζουν ότι αυτή τη στιγμή δεν κατασκευάζουμε πυρηνικά όπλα. Μας κατηγορούν ότι μπορεί να το κάνουμε στο μέλλον· όμως δεν μπορείς να προβλέπεις τι θα κάνει κάποιος στο μέλλον ούτε να τον τιμωρείς γι΄ αυτό».

Όχι, το Ιράν δεν προτίθεται ούτε να θυσιάσει τις σχέσεις του με τη Χαμάς ή τη Χεζμπολάχ προκειμένου να προσεγγίσει τη Δύση. «Θα θυσίαζαν ποτέ οι ΗΠΑ τις σχέσεις τους με το Ισραήλ; Στο κάτω- κάτω, η Χαμάς κέρδισε τις εκλογές, είναι ο εκλεγμένος εκπρόσωπος του παλαιστινιακού λαού». Σε ό,τι αφορά την πιθανότητα ενός διαλόγου με το Ισραήλ, ο Λαριτζανί θέτει ως προϋπόθεση να υπάρξει πρώτα δημοκρατία στην περιοχή. Με άλλα λόγια, να επιστρέψουν οι πρόσφυγες και να λάβουν μέρος σε εκλογές.

Ο Αλί Λαριτζανί έχει σπουδάσει Φιλοσοφία, η διατριβή του είχε θέμα τον Ιμάνουελ Καντ. Πόσο τον βοηθά αυτό το υπόβαθρο στην άσκηση της πολιτικής; «Πολλά από τα πολιτικά, κοινωνικά, ακόμη και οικονομικά ζητήματα συνδέονται κατά κάποιον τρόπο με τη μεταφυσική. Ας πάρουμε το θέμα των γυναικών: εκκινώντας από ανθρωπιστικές αξίες, πιστεύετε ότι είναι ίσες με τους άνδρες σε όλους τους τομείς. Εμείς έχουμε διαφορετική άποψη».

Το προσέξαμε.


ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ


ΓΕΝΝΗΜΕΝΟΣ το 1958 στη Νατζάφ, ο Αλί Αρντασίρ Λαριτζανί σπούδασε δυτική φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο της Τεχεράνης και επιστήμη των υπολογιστών στο Πανεπιστήμιο Τεχνολογίας Σαρίφ. Ύστερα όμως από προτροπή του πεθερού του, του αγιατολάχ Μορτεζά Μοταχαρί, στράφηκε προς την πολιτική. Αφού χρημάτισε υπουργός Πολιτισμού και Ισλαμικής Καθοδήγησης στην κυβέρνηση Ραφσαντζανί, διορίστηκε το 1994 διευθυντής της ιρανικής ραδιοτηλεόρασης από τον θρησκευτικό ηγέτη της χώρας, τον αγιατολάχ Χαμενεΐ. Από τη θέση αυτή προσπάθησε να περιορίσει τις ξένες επιρροές στη νεολαία, περικόπτοντας εισαγόμενα προγράμματα. Το 2004 παραιτήθηκε για να αναλάβει εκπρόσωπος του Χαμενεΐ στο Ανώτατο Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας της χώρας. Τον επόμενο χρόνο διορίστηκε πρόεδρος του Συμβουλίου και διαπραγματευτής με τη Δύση για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν. Όπως είχε πει, αν το Ιράν δεχόταν τα κίνητρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης για να εγκαταλείψει τον εμπλουτισμό ουρανίου, «θα ήταν σαν να αντάλλασσε ένα μαργαριτάρι με μια καραμέλα».

Τον περασμένο Μάιο έγινε πρόεδρος του Κοινοβουλίου, γεγονός που χαρακτηρίστηκε από το «Τime» πολιτικό πλήγμα στον Αχμαντινετζάντ. Έχει κατηγορήσει επανειλημμένα τους μεταρρυθμιστές ότι υπονομεύουν τις ισλαμικές αξίες. «Όταν οι μεταρρυθμίσεις δεν γίνονται για το καλό της θρησκείας, της δικαιοσύνης και της ηθικής», τόνισε, «δεν αποτελούν μεταρρυθμίσεις».