Σαν να ήμασταν αθάνατοι
Τελευταία είχαμε κάποιες αμφιβολίες, αλλά ευτυχώς ήρθε ο Πάπας και μας τις διέλυσε. Η Κόλαση υπάρχει στ' αλήθεια - είπε - και είναι αιώνια. Εκεί θα καταλήξει όποιος δεν πιστεύει στον Θεό, είναι βέβαιο. Για καζάνια, πάντως, δεν μίλησε.
Ήδη με το «Φιλοσοφικό Λεξικό» του (1995) ο Φερνάντο Σαμπατέρ μας είχε προειδοποιήσει ότι πρέπει να αποδώσουμε ξανά στη φιλοσοφία την «ασεβή μαχητικότητα εναντίον των αναπόδεικτων δογμάτων που τη διέκρινε παλιά». Με το καινούργιο του βιβλίο, την «Αιώνια ζωή» (Εκδόσεις Ariel), ο Ισπανός φιλόσοφος επιμένει άθεα. Και αναζητεί τρόπους οικοδόμησης μιας αγιότητας χωρίς πίστη και Θεό, και κυρίως χωρίς υποταγή στους εκκλησιαστικούς αντιπροσώπους τους. Μιας αγιότητας κοσμικής.
Πώς είναι δυνατόν σε μια εποχή με τόσο μεγάλα επιστημονικά επιτεύγματα να εξακολουθούν τόσο πολλοί άνθρωποι να πιστεύουν ότι υπάρχει μετά θάνατον ζωή και μετά θάνατον τιμωρία; Με τι επιχειρήματα υποστηρίζει ο Πάπας πως υπάρχει «στ' αλήθεια» Κόλαση και είναι αιώνια; Με κανένα, φυσικά. Δεν χρειάζεται. Η θρησκευτική πίστη, σημειώνει ο συγγραφέας, δεν είναι προϊόν τόσο του φόβου του θανάτου, όσο της λαχτάρας για αθανασία. Η πίστη συνίσταται στο να πιστεύουμε κάτι που δεν βλέπουμε αλλά επιθυμούμε περισσότερο απ' όλα. Η ίδια η ένταση όμως αυτής της επιθυμίας για ατομική σωτηρία στερεί τη θρησκευτική πίστη από τη σοβαρότητά της. «Η πίστη σώζει, κι ύστερα εξαπατά», έλεγε ο Νίτσε.
Η ύπαρξη της δίψας δεν αποδεικνύει την ύπαρξη της πηγής, αυτό είναι προφανές ακόμη και για τον πιο ένθερμο πιστό. Μόνο που η απουσία της πηγής δεν μειώνει κατ' ανάγκη τη δίψα, αντίθετα, μπορεί και να την εντείνει. Να γιατί ο Σαμπατέρ συγκρίνει τη θρησκευτική πίστη με τον πλατωνικό έρωτα. Το μεγάλο δράμα του ανθρώπου είναι ότι δεν μπορεί να πάψει να επιθυμεί (την αθανασία) και ταυτόχρονα γνωρίζει ότι το αντικείμενο της επιθυμίας του δεν θα του δοθεί ποτέ. Δύο είναι οι βασικοί τρόποι να αντιμετωπίσει αυτή την πρόκληση. Ο ένας είναι η επιστήμη, που αποκλείει από το πεδίο των ερευνών της τα θρησκευτικά προβλήματα επειδή δεν μπορούν να επαληθευτούν. Ερευνώντας το πραγματικό, περιορίζει την προσοχή της στο νοητό - αλλά έτσι αφήνει έξω το ενδιαφέρον. Απέναντι σε αυτή την άρνηση «εξ ορισμού», η πίστη πρεσβεύει την άρνηση «καθ' υπέρβαση». Μας προσφέρει υποσχέσεις με τον όρο να πάψουμε να είμαστε έλλογα και ελεύθερα άτομα και να υποταχθούμε στον Κύριο. Μας ψιθυρίζει πως ο μόνος τρόπος να φτάσουμε στην αιώνια ζωή είναι να παραιτηθούμε από την κανονική, την ανθρώπινη ζωή, τη μόνη που γνωρίζουμε.
Αλλά αυτή είναι μια αυταπάτη για «τους πειθήνιους και τους τεμπέληδες». Για όσους από μας δεν αναγνωρίζουμε τον εαυτό μας σ' αυτές τις κατηγορίες, ο Σαμπατέρ προτείνει να διαλέξουμε μια ζωή τόσο γεμάτη, που να μας βοηθά να αντέξουμε την τραγωδία του αναπόφευκτου τέλους της. Να ζούμε σαν να ήμασταν αθάνατοι, αν και γνωρίζουμε θαυμάσια ότι είμαστε θνητοί.
posted by Μιχάλης Μητσός @ 1:25 μ.μ.
20 comments
20 Comments:
Κι άλλος μέγας φιλόσοφος, μετά τόν -πώς τόν είπαμε;- εκείνον τον αυτοηδονιστή Μισέλ Ονφραί!
Εκείνο που σπάει κόκκαλα, είναι η τελευταία παράγραφος:
"[Για να ξεπεράσουμε την ανικανοποίητη δίψα της αθανασίας] ο Σαμπατέρ προτείνει να διαλέξουμε μια ζωή τόσο γεμάτη, που να μας βοηθά να αντέξουμε την τραγωδία του αναπόφευκτου τέλους της. Να ζούμε σαν να ήμασταν αθάνατοι, αν και γνωρίζουμε θαυμάσια ότι είμαστε θνητοί."
!;! Φάτε, πιέτε μέχρι κορεσμού και σκασμού, ώστε να μην θέλετε άλλο πια! Φοβερή ιδέα.
Καλλίμαχε, αξιομακάριστε Δέσποτα, +ευλόγησον+!
Ωραίος γκόμενος ο Ονφραί πάντως, Καλλίμαχε. Έμαθα πως τρεις μέρες σφουγγάριζαν τα σάλια στο Μέγαρο μετά τη διάλεξή του.
Στο θέμα μας. Υπάρχει κόλαση και το ξέρω από πρώτο χέρι. Μέχρι τώρα στη ζωή μου έχω πέσει πάνω σε κάτι κορμάρες σκέτη κόλαση που όταν συνοδεύονταν από ένα "άρρωστο" και κολασμένο μυαλό ενός ευφάνταστου και πρόθυμου για όλα Βεελζεβούλ, μ'εκαναν ν' αναφωνήσω : " Ω Θεέ μου!"
Αχχχ τί τραβάμε κι εμείς οι γκουρμέδες...
Ο Σαμπατέρ ζητά να αποδώσουμε ξανά στη φιλοσοφία "την ασεβή μαχητικότητα εναντίον των αναπόδεικτων δογμάτων που τη διέκρινε παλιά". Αν καταλαβαίνω σωστά, λοιπόν, η φιλοσοφία γι'αυτόν είναι μια διαρκής αναζήτηση χωρίς ασφαλή και βέβαια συμπεράσματα. Γιατί, όμως, είναι ο ίδιος τόσο βέβαιος και σίγουρος γι'αυτά που πρεσβεύει;Μήπως τελικά φτάνει και ο ίδιος σε έναν δογματισμό παρόμοιο με αυτόν της θρησκείας; Μήπως αυτή η κοσμική αγιότητα που οραματίζεται δεν δημιουργεί νέους "θεούς";Και κάτι ακόμα: όσο δε μπορεί ένας χριστιανός να αποδείξει ότι υπάρχουν η κόλαση και παράδεισος, άλλο τόσο δε μπορεί να αποδείξει και ένας άθεος ότι ΔΕΝ υπάρχουν. Με άλλα λόγια βασίζεται και αυτός σε μια πίστη και σε ένα "αναπόδεικτο δόγμα" της ίδιας τάξεως με εκείνα που απεχθάνεται....Είτε σας αρέσει είτε όχι, αυτή είναι η απλή αλήθεια κ. Σαμπατέρ....
Εντάξει ούτε στα φαντάσματα πιστεύουμε αλλά δεν το κάνουμε και θέμα.
όσο δε μπορεί ένας χριστιανός να αποδείξει ότι υπάρχουν η κόλαση και παράδεισος, άλλο τόσο δε μπορεί να αποδείξει και ένας άθεος ότι ΔΕΝ υπάρχουν. Με άλλα λόγια βασίζεται και αυτός σε μια πίστη και σε ένα "αναπόδεικτο δόγμα" της ίδιας τάξεως με εκείνα που απεχθάνεται....Είτε σας αρέσει είτε όχι, αυτή είναι η απλή αλήθεια κ. Σαμπατέρ...."
Καλά μην του τα χώνετε έτσι γιατί με τέτοιο εμπνευσμένο αντίλογο θα βαλει τη γάτα του να κλαίει.
Η μικρούλα λεπτομέρεια είναι πως ένας άθεος δεν ισχυρίζεται καν πως δεν υπάρχει κόλαση ή θεός. Η αθεϊα έρχεται ως φυσικό συμπέρασμα μετά από τα μη επιχειρήματα που έχουν να προβάλλουν οι πιστοί. Η υποχρέωση της απόδειξης βαρύνει αυτόν που κάνει τον ισχυρισμό και στην προκειμένη περίπτωση είναι οι πιστοί.
Εγώ λέω ότι δεν υπάρχει Θεός. Σε ποιο παράλληλο σύμπαν ζητούν απόδειξη της μη ύπαρξης; Μόνο στο παράλληλο σύμπαν της ελλαδιστανίας.
+ευλόγησον+
Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από τον συντάκτη.
αθήναιε, στην αμερική είναι κάπως χειρότερα τα πράγματα, είναι μικρότερο και το τόσο το ποσοστό των αθέων όσο και το ποσοστό αυτών που δεν εκκλησιάζονται συχνά. π.χ. δες αυτή την μελέτη.
Η αθεϊα έρχεται ως φυσικό συμπέρασμα μετά από τα μη επιχειρήματα που έχουν να προβάλλουν οι πιστοί. Η υποχρέωση της απόδειξης βαρύνει αυτόν που κάνει τον ισχυρισμό και στην προκειμένη περίπτωση είναι οι πιστοί.
Δεν είναι και μαθηματικα η πίστη να συζητάμε περί απόδειξεως. δεν βαραίνει κανένα η απόδειξη. σε λίγο θα μας βάλετε να αποδείξουμε ότι δεν υπάρχουν και γιου εφ όου, και άλλα ωραία.
δε τρούθ ιζ άουτ δερ. γκόντ μπλές.
Δεν,ΕιΝαΙη,ΖΩη,μικρη;!!!!!
Ρε παιδιά, στον 21ο αιώνα ζούμε, ξυπνήστε! Είναι δυνατόν να ακούμε τον Πάπα να μας λέει ότι υπάρχει η Κόλαση "στ'αλήθεια", και να μην τον παίρνουμε με τις ντομάτες;
Είναι δυνατόν να λέει ο Μίκης ότι πριν μιλάμε για τον Χριστόδουλο πρέπει "να καθαρίζουμε το στόμα μας", και να μην ξεσηκώνονται κι οι πέτρες;
Μπορεί τον Πάπα να πρέπει να τον παίρνουμε με τις ντομάτες όταν υποστηρίζει με τόση σιγουριά ότι υπάρχει η κόλαση, αλλά εξίσου για ντομάτες είναι και όσοι προβάλουν απόλυτη σιγουριά για το τι υπάρχει... κατά τη δική τους άποψη. Και σίγουρα δεν βαραίνει η απόδειξη τους πιστούς Αθήναιε, αλλά αυτούς που πιστεύουν σε αλήθειες δια των αποδείξεων... Το καλύτερο είναι κανείς να μένει μετέωρος, αυτό είναι πολύ πιο γόνιμο για τη σκέψη νομίζω από οποιαδήποτε σιγουριά και δόγμα...
Κύριε Μητσέ αναρωτιέστε:
Πώς είναι δυνατόν σε μια εποχή με τόσο μεγάλα επιστημονικά επιτεύγματα να εξακολουθούν τόσο πολλοί άνθρωποι να πιστεύουν ότι υπάρχει μετά θάνατον ζωή και μετά θάνατον τιμωρία;
Μήπως πέρα από επιστημονικά επιτεύγματα υπάρχουν άλλα τόσα ανεξήγητα και παράλληλα τόση αδικία που κάποιοι άνθρωποι έχουν την ανάγκη να πιστεύουν ότι: Δεν μπορεί κάποτε θα υπάρξει δικαίωση...
Διότι δεν είναι το ζήτημα μόνο της ματαιοδοξίας του ανθρώπου για αθανασία όπως υποστηρίζει ο κ. Σαμπατέρ. Ισως να είναι δικό του το μέλημα για αθανασία, αλλά κάποιων άλλων όχι και απλά να τους βασανίζει το "γιατί τόση αδικία"... Και γνωρίζει πάρα πολύ καλά φαντάζομαι ο κ. Σαμπατέρ και εσείς ότι σε μία ζωή σαφώς και δεν προλαβαίνεις να κάνεις όλα εκείνα που θα ήθελες για να αλλάξει κάτι. Ε! όσοι δεν μπορούν αυτό να το δεχθούν ψάχνουν για κόλαση και παράδεισο εκεί έξω. Προσωπικά τυχαίνει να πιστεύω ότι κόλαση και παράδεισος είναι εδώ, αλλά χρειάζεται να είσαι λίγο πιο παρατηρητικός... Πέρα από αυτό δεν δηλώνω ούτε άθεη, ούτε πιστή. Προτιμώ το μετέωρο βήμα... που μου γεννά διαρκώς απορίες
@coolplatanos: Αν κάποιος με πείσει ότι υπάρχει Θεός, θα πειστώ είναι πολύ απλό. Το πρόβλημα αρχίζει όταν η θρησκεία ανακατεύεται στα της κοινωνίας. Αυτό με εξαγριωνει. Όταν ο Μίκης λέει τέτοιες μπούρδες, όταν ο Χριστοδουλος λέει ότι τα λέει με τον Θεό, όταν κατεβάζει το ψευτολάβαρο στο Σύνταγμα για να πιέσει την εκάστοτε κυβέρνηση σε ζητήματα που δεν είναι καν εκκλησιαστικά, τότε εξαγριώνομαι. Η πίστη του καθενός είναι σεβαστή και δεν με ενοχλεί.
Νομίζω, Αθήναιε, πως είσαι λιγάκι απρόσεκτος. Έχεις συγχύσει στο μυαλό σου τις έννοιες του αθεϊσμού και του αγνωστικισμού. Αυτός που "δεν ισχυρίζεται καν πως δεν υπάρχει κόλαση ή θεός" και που οδηγείται εκεί από "τα μη επιχειρήματα των πιστών" δεν είναι ο άθεος, όπως λες! Αυτός είναι ο αγνωστικιστής!Ίσα-ίσα που ο άθεος είναι αυτός που έχει ως πρώτη και συνειδητή του πρόθεση την άρνηση κάθε μορφής θεού (το λέει και η λέξη:α-θεός)! Ας μην ξεχάσουμε και τα ελληνικά που ξέρουμε....
Όσο για την εμμονή ότι για όλα πρέπει να υπάρχει απόδειξη, νομίζω ότι είναι μία από τις "παιδικές ασθένειες" του Διαφωτισμού και εν γένει της νεωτερικότητας από την οποία θα έπρεπε ήδη να έχουμε απαλλαγεί. Είναι πολύ κρίμα να είμαστε τόσο στενόμυαλοι και να αφυδατώνουμε τόσο πολύ την ανθρώπινη ψυχή και συνείδηση από τις ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΕΣ ανάγκες της.Ως εκ τούτου νομίζω ότι πρέπει να επαναπροσδιορίσουμε τις έννοιες του συντηρητισμού, της αντιδραστικότητας και του ανθρωπισμού. Κάποιοι τις έχουν μονοπωλήσει αρκετά μέχρι τώρα προς όφελός τους....
Παναγιώτη έχεις τελικά πολύ δίκιο. Καλό Πάσχα και είθε το Ανέσπερο Φως να φωτίζει το δρόμο σου.
Καλό Πάσχα και σε σένα, Αθήναιε!Να ξέρεις ότι το Φως φωτίζει μόνο εκεί όπου το αφήνουν να μπει....
Έτσι είναι Παναγιώτη μου.Διαβάζοντας κάτι άλλο πριν από λίγο, μου ήρθε στο μυαλό η άποψή σας ότι ο Διαφωτισμός συνιστά παιδική ασθένεια. Δεν θέλω να σας τη σπάσω τώρα αλλά έχω ακούσει κάτι ακόμη πιο κουκουρούκου από αυτό.
Έχω ακούσει με τα αυτιά μου τον μακαρίτη τον καθηγητη Ρωμανίδη, στο Ρώσικο Ορθόδοξο Σεμινάριο του Αγ. Βλαδίμηρου στη ΝΥόρκη ότι η Θεολογία είναι μία από τις Θετικές Επιστήμες!!
Αυτό κοσμεί τη λίστα με τις λαμπρές σκέψεις των πιστών που συγκεντρώνω. Ο Ρωμανίδης δεν ήταν κανένας μλκ. Ίσα-ίσα ήταν ένας γοητευτικός και πολύ διαβασμένος άνθρωπος, χαλκέντερος μελετητής των Νηπτικών αλλά και του Πλάτωνος ( αν και είναι λίγο υπερτιμημένη ενασχόληση η μελέτη της Φιλοκαλίας, σιγά τη βαθειά φιλοσοφία δλδ αλλά τέσπα), λάτρης της κλασικής μουσική βέβαια ( μας άρεσε να του το κοπανάμε αυτό εμείς οι infidels του ακροατηρίου του) και ένας πολύ-πολύ καλός συνάνθρωπος.
Απλά, ήταν πιστός και η πίστη του επέτρεπε να εκστομίζει τέτοια πράγματα.
"XAPAΣ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ! Ο πάπας Ιωάννης-Παύλος, ο Πολωνός Κίσσινγκερ της εκκλησίας, αποφάσισε να αποκαταστήσει τον Γαλιλαίο και να παραδεχτεί - και μαζί του όλος ο καθολικισμός - ότι πράγματι η Γη κινείται. (Εφ. "Το Βήμα", 2.11.1986)" -από το βιβλίο της Λιλής Ζωγράφου "αντιγνώση: τα δεκανίκια του καπιταλισμού" - στη συνέχεια βέβαια αναπτύσει έναν συνωμοσιολογικό αντιαμερικανισμό που δυστυχώς παραμένει ακόμη αλώβητος στην Ελλάδα (αλλά δεν είναι αυτό το θέμα μας )....
οκ, προφανώς κ συμφωνώ με το άρθρο, διαφωνώ σε ένα όμως σημείο:
"Η θρησκευτική πίστη, σημειώνει ο συγγραφέας, δεν είναι προϊόν τόσο του φόβου του θανάτου, όσο της λαχτάρας για αθανασία. Η πίστη συνίσταται στο να πιστεύουμε κάτι που δεν βλέπουμε αλλά επιθυμούμε περισσότερο απ' όλα."
Αν δε συμπεριλαμβάνεται στην προηγούμενη πρόταση η έννοια της υστεροφημίας, τότε κανείς δεν επιθυμεί διακαώς την αθανασία "εκτός ζωής", επομένως η πίστη συνίσταται στο να πιστεύουμε κάτι εξαιτίας του απόλυτου φόβου για το μοιραίο. Είναι η ύστατη πλάνη που την παίρνουμε στα σοβαρά εξαιτίας της δεδομένης αδυναμίας μας να αποφύγουμε το θάνατο. Δεν είναι τυχαίο λοιπόν πως κάθε θρησκεία που σέβεται τον εαυτό της, ερείδεται σε αυτό τον απόλυτο εκβιασμό: θέτει εκ των προτέρων κ άνευ όρων, ως προυπόθεση, την αποδοχή των κανόνων της προκειμένου να σε ανταμείψει στο "παρέκει" κ όχι στο "εδώ". - Είναι κάτι που το βρίσκω απαράδεκτο κ εξευτελιστικό για την ανθρώπινη αξιοπρέπεια.
τώρα πως απαντάει κανείς στο ερώτημα της μεταθανάτιας ζωής?
Μα αυτά έχουν απαντηθεί εδώ κ καιρό. Το νευρικό σύστημα είναι υπεύθυνο για οποιοδήποτε ερέθισμα που έχει να κάνει με αυτό που ορίζεται στη συνέχεια ως "ύπαρξη".
Όταν πεθαίνει ο άνθρωπος, δεν υφίσταται αποδεδειγμένα καμία κλινική λειτουργία,,,όπερ έδει δείξαι
Τώρα βέβαια που το σκέφτομαι καθώς γράφω, - "Να ζούμε σαν να ήμασταν αθάνατοι, αν και γνωρίζουμε θαυμάσια ότι είμαστε θνητοί" - κ χωρίς καμιά διάθεση ειρωνείας ως προς το αντικείμενο, πολλά πράγματα θα άξιζαν ένα Nobel αθανασίας: τα μαθηματικά, η μουσική, οι γκόμενες, οι γκόμενοι, η ποίηση, η μαγειρική (του Αθήναιου κατά προτίμηση), η πολιτική, ο οργασμός, τα blogs (του Μιχάλη κατά προτίμηση)...
Αυτό που μου άρεσε πολύ ήταν το Και σίγουρα δεν βαραίνει η απόδειξη τους πιστούς Αθήναιε, αλλά αυτούς που πιστεύουν σε αλήθειες δια των αποδείξεων... Το καλύτερο είναι κανείς να μένει μετέωρος, αυτό είναι πολύ πιο γόνιμο για τη σκέψη, της coolplatanos θαρρώ.
1+1=45 λοιπόν και άλλα τέτοια όμορφα :-) Εμπρός και ένα νέο Μεσαίωνα!
Υπενθυμίζω κάτι κι από τον Slavoj Zizek:
"Όταν κάνω μια καλή πράξη δεν την κάνω επιδιώκοντας υστερόβουλα να κερδίσω την εύνοια του Θεού. Την κάνω επειδή αν δεν την έκανα δεν θα μπορούσα να κοιτάζω τον εαυτό μου στον καθρέπτη. Μια ηθική πράξη είναι εξ' ορισμού αυτή καθαυτή η μόνη ανταμοιβή."
Μια αγιότητα κοσμική λοιπόν, που προσδοκά και ο Φ.Σαμπατέρ...
Καλό Σ/Κ
Η θρησκεία έχει μάλλον ανθρωπολογικό παρά πνευματικό ενδιαφέρον για μένα.
Το ότι παρόμοιες απαιτήσεις, τιμωρίες και επιβραβεύσεις των πιστών εμφανίζονται σε άσχετους πολιτισμούς (χρονικά και γεωγραφικά) ίσως να είναι απόδειξη θεϊκής έμπνευσης αλλά θα μπορούσε κάλλιστα να αποκαλύπτει τις μετακινήσεις και τις επαφές των ανθρώπων στις διάφορες ηπείρους μέσω των σημαδιών που άφηναν στη μυθολογία και την τεχνοτροπία τους.
Δημοσίευση σχολίου
<< Home