Απειλές και μπλόφες

Το επιχείρημα του Νικολά Σαρκοζί, όπως το εξέθεσε αυτήν την εβδομάδα σε φοιτητές του Πανεπιστημίου του Στρασβούργου, ακούγεται καταρχήν προφανές. Σήμερα είμαστε 27. Εφόσον ανοιχτούμε προς τα Βαλκάνια, θα γίνουμε 32, 33 ή 34. Κανείς δεν μπορεί να φανταστεί όμως μια αποτελεσματική ενοποίηση της Ευρώπης με τόσο πολλές χώρες. Αρα πρέπει να επεξεργαστούμε την ιδέα μιας Ευρώπης δύο ταχυτήτων. Η μία ταχύτητα θα οδηγεί σε μεγαλύτερη ενοποίηση και η δεύτερη σε μια συνομοσπονδία.

Η ιδέα αυτή δεν είναι καινούργια. Ηδη από το 1994, ο Καρλ Λάμερς και ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε είχαν μιλήσει για την Kerneuropa, δηλαδή έναν «ευρωπαϊκό πυρήνα». Στην Ευρωπαϊκή Ενωση ανήκουν χώρες, όπως η Βρετανία, η Σουηδία και η Δανία, που όχι μόνο δεν συμμετέχουν στην ευρωζώνη, αλλά δεν θέλουν να ακολουθούν και την αμυντική ή κοινωνική πολιτική των υπολοίπων. Οι ευρωπαϊκές συνθήκες περιλαμβάνουν επίσης διατάξεις που προβλέπουν τη λεγόμενη «ενισχυμένη συνεργασία», τη δυνατότητα δηλαδή ορισμένων χωρών να προχωρούν πιο γρήγορα από τις άλλες - υπό τον όρο να ενισχύουν με τον τρόπο αυτόν το ευρωπαϊκό σχέδιο, όχι να το υπονομεύουν. Μ' άλλα λόγια, οι διαφορετικές ταχύτητες υπάρχουν ήδη. Και δεν είναι δύο, αλλά περισσότερες. Προς τι λοιπόν η ανακίνηση του θέματος από τον γάλλο Πρόεδρο;

Η απάντηση είναι ότι ενδεχομένως δεν οδεύουμε προς μια Ευρώπη δύο ταχυτήτων, αλλά προς δύο Ευρώπες. Οπως έγραφε χθες ο Χοσέ Ιγκνάθιο Τορεμπλάνκα στην «Ελ Παΐς», οι έξι χώρες που έχουν πιστοληπτική αξιολόγηση ΑΑΑ (Γερμανία, Γαλλία, Ολλανδία, Αυστρία, Φινλανδία και Λουξεμβούργο) μπορεί να υποκύψουν στον πειρασμό να συγκροτήσουν μια Ενωση της λιτότητας. Δικαίωμά τους, θα έλεγε κάποιος, αν και θα πρέπει μάλλον να ερωτηθούν οι λαοί τους. Μια τέτοια εξέλιξη, όμως, θα σήμαινε αποκλεισμό των χωρών «δεύτερης κατηγορίας» από οποιαδήποτε βοήθεια. Και ποιες είναι αυτές οι χώρες; Η Βρετανία, με τη συνεχή πολιτική της κωλυσιεργία. Οι υπερχρεωμένες χώρες της Νότιας Ευρώπης, που θα χρειαστούν μια δεκαετία για να σταθούν ξανά στα πόδια τους. Και οι χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, που θεωρούνται υπεύθυνες για την αποδυνάμωση του ευρωπαϊκού πολιτικού σχεδίου.

Οι συνέπειες από τη διάσπαση της Ευρώπης, σημειώνει ο ισπανός αρθρογράφος, θα ήταν καταστροφικές. Σε οικονομικό επίπεδο, οι αγορές θα τιμωρούσαν ακόμη περισσότερο τις περιφερειακές χώρες, βυθίζοντάς τις στην ύφεση. Σε πολιτικό επίπεδο, θα επανέρχονταν στο προσκήνιο όλες οι λανθάνουσες εντάσεις μεταξύ Βορρά, Νότου, Ανατολής και Δύσης, θα φούντωνε ο αντιευρωπαϊκός λαϊκισμός και θα ενισχύονταν τα αισθήματα κατά του γαλλογερμανικού διδύμου. Το πιθανότερο είναι λοιπόν ότι η σχετική φιλολογία δεν αποτελεί τίποτα περισσότερο από μια μπλόφα, έναν μπαμπούλα που χρησιμοποιεί το Διευθυντήριο για να τρομάξει τους Τεμπέληδες. Αλλά αυτό δεν σημαίνει πως δεν συνιστά μια πραγματική απειλή.