Τα διδάγματα της κρίσης

Ηταν μια μπερδεμένη ιστορία. Οικονομικά ήταν επικίνδυνη. Πολιτικά ήταν σχεδόν γοητευτική. Και από κάθε άποψη ήταν διδακτική. Να τα δέκα πράγματα που έμαθα.

1) Για πολλές εβδομάδες μας πιπίλιζαν το μυαλό με τον μπαμπούλα των οίκων αξιολόγησης και του «πιστωτικού επεισοδίου». Αποδεικνύεται ότι είναι αρκετή μια διαβεβαίωση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας για να σταματήσουν οι εκβιασμοί. Οπως είχε πει ο «αριστερός τραπεζίτης» Ματιέ Πιγκάς, επιτέλους, οι κυβερνήσεις διοικούν, όχι οι οίκοι.

2) Η «επιλεκτική χρεοκοπία» δεν είναι τελικά τίποτα περισσότερο από ένας όρος, μια σύμβαση. Είχε δίκιο ο Βενιζέλος και άδικο ο Σαμαράς: απαγορευμένες λέξεις δεν υπάρχουν.

3) Η πρόταση για τη φορολόγηση των τραπεζών αποσύρθηκε μόλις άρχισε να έχει απήχηση. Προφανώς την έριξε στο τραπέζι ο Σαρκοζί ως δόλωμα για να αποσύρει η Μέρκελ τις αντιρρήσεις της για τον ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας - ο οποίος αποκτά πλέον μεγάλες εξουσίες.

4) Η πολιτική Ευρώπη αντιμετωπίζει κρίση - και ο λόγος είναι η απουσία μεγάλων ηγετών. Η ευρωζώνη όμως είναι πιο σταθερή απ' ο, τι φαίνεται - και ο λόγος είναι ότι για την επιβίωσή της ενδιαφέρονται πρώτα απ' όλα οι γερμανοί εξαγωγείς.

5) Η Ανγκελα Μέρκελ δεν είναι ανίκανη ούτε χαζή. Ισορροπεί όμως σε ένα τεντωμένο σχοινί, καθώς πιέζεται από τους ψηφοφόρους της και το Συνταγματικό Δικαστήριο.

6) Ο «γαλλογερμανικός άξονας» εξακολουθεί να έχει κεντρικό ρόλο στην ευρωπαϊκή πολιτική σκηνή. Μπορεί κάθε τόσο να τρίζει, μπορεί να προαναγγέλλεται ο θάνατός του, αλλά επανέρχεται πάντα δυναμικά.

7) Η Αριστερά είναι ανύπαρκτη. Η χρηματοπιστωτική κρίση ήταν ένα προνομιακό πεδίο δράσης και παρέμβασης. Αλλά έχασε κι αυτή την ευκαιρία.

8) Παραμένει αδιευκρίνιστο τι ρόλο έπαιξε ο πρόεδρος Ομπάμα. Η Μέρκελ μαλάκωσε μετά το τηλεφώνημά του, αλλά μπορεί να ήταν σύμπτωση. Σε κάθε περίπτωση, η Ευρώπη βρίσκει μια λύση στο πρόβλημά της, ενώ η Αμερική εξακολουθεί να κινδυνεύει με στάση πληρωμών.

9) Οι Ευρωπαίοι κατάλαβαν ότι μια συνταγή που αποτελείται από λιτότητα στο εσωτερικό και υψηλά επιτόκια στο εξωτερικό είναι καταστροφική. Μπορεί να είμαστε κακομαθημένοι, αλλά δεν θα αλλάξουμε με χαστούκια.

10) Το μπαλάκι είναι τώρα στο δικό μας γήπεδο. Αυτή η κοινωνία πρέπει να αποφασίσει τι θέλει και να προχωρήσει μπροστά μ' ένα μίνιμουμ συναίνεσης. Αν κάθε κοινωνική ομάδα διεκδικεί τα συντεχνιακά της δικαιώματα αδιαφορώντας για το γενικό καλό, ή και καταπατώντας το, η χρεοκοπία δεν θα αργήσει. Θα είναι ουσιαστική. Θα εκτείνεται σε όλα τα επίπεδα, οικονομικό, ηθικό, πολιτικό, κοινωνικό. Και θα φταίμε αποκλειστικά εμείς.