Οι σύγχρονοι Αθλιοι

Στα αραβικά, η λέξη «hit» σηµαίνει τοίχος. Γύρω στα µέσα της δεκαετίας του ’80, λοιπόν, εφευρέθηκε στο Αλγέρι η λέξη «hittites» για να περιγράψει τους νεαρούς που µοναδική τους δουλειά όλη την ηµέρα ήταν να στηρίζονται σ' έναν τοίχο.

Οι ταραχές των τελευταίων εβδοµάδων στην Αλγερία και την Τυνησία θα µπορούσε έτσι να ονοµαστούν «εξέγερση των χιτιτών». Οιάνθρωποι αυτοί – λέει ο γνωστός γάλλος ισλαµολόγος Ζιλ Κεπέλ στη Ρεπούµπλικα – προέρχονται από τις µακρινές επαρχίες της νότιας Τυνησίας, που οι τουρίστες δεν επισκέπτονται ποτέ, κι από τα ξεχασµένα προάστια του Αλγερίου, της Οράγγης και των άλλων µεγάλων πόλεων της Αλγερίας. Τα καθεστώτα και των δύο χωρών εξαγόρασαν τα τελευταία χρόνια την ησυχία των µισθωτών της µεσαίας τάξης µοιράζοντάς τους ένα µέρος των κρατικών οικονοµικών κερδών. Αλλά οι νεαροί άνεργοι δεν αποκόµισαν κανένα όφελος από αυτήν τη µυστική συµφωνία. Κι έτσι, οι σύγχρονοι Αθλιοι δεν επιτίθενται µόνο εναντίον κυβερνητικών κτιρίων, αλλά κι εναντίον περιοχών όπου κατοικούν οι δηµόσιοι υπάλληλοι και οι έµποροι.

Ο Κεπέλ δεν γνωρίζει αν οι ταραχές αυτές ενθαρρύνονται από κάποιους τοµείς της εξουσίας που θέλουν να επιταχύνουν την ανανέωση των καθεστώτων. ∆εν µπορεί κατά συνέπεια να προβλέψει την έκβασή τους. Το βέβαιο είναι ότι η κοινωνική και οικονοµική κατάσταση είναι και στις δύο χώρες εκρηκτική. Και ότι τόσο ο πρόεδρος Μπεν Αλί της Τυνησίας όσο και ο Μπουτεφλίκα της Αλγερίας δεν µπορούν να βρουν δηµιουργικές απαντήσεις στην έντονη κοινωνική ανησυχία και τη ραγδαία δηµογραφική ανάπτυξη.

Αυτό που χρειάζεται είναι ριζοσπαστικές µεταρρυθµίσεις σαν εκείνες που έκανε ο Τουργκούτ Οζάλ στην Τουρκία, λέει στην Κοριέρε ντέλα Σέρα ένας άλλος ειδικός για τη Μέση Ανατολή, ο ιρανικής καταγωγής Βαλί Νασρ που ζει στην Ουάσιγκτον και διδάσκει στο Χάρβαρντ. Αλλά οι καιροί έχουν αλλάξει. Μια πρόσφατη έρευνα δείχνει ότι οι κυβερνήσεις στον αραβικό κόσµο και το Ιράν πρέπει να δηµιουργήσουν 115 εκατοµµύρια νέες θέσεις εργασίας µέσα στην επόµενη πενταετία. Στην πραγµατικότητα, είναι αµφίβολο αν θα µπορέσουν να προστατεύσουν και τις υπάρχουσες. Ο λόγος είναι ότι οι κρατικές επιχειρήσεις είναι ελλειµµατικές και ο ιδιωτικός τοµέας ουσιαστικά δεν υπάρχει. Μέχρι πριν από λίγο καιρό οι τοπικές κυβερνήσεις τα κατάφερναν χάρις στις ξένες επιχορηγήσεις µε αντάλλαγµα την πάταξη του φονταµενταλισµού. Αλλά τα χρήµατα τελείωσαν. Και οι Ευρωπαίοι δεν είναι πια διατεθειµένοι να δεχθούν στο έδαφός τους µετανάστες από τις χώρες αυτές.

Η Μέση Ανατολή έχει χάσει το τρένο, λέει ο Νασρ. Η κρίση είναι βαθιά. Οι ριζοσπαστικές ισλαµικές οργανώσεις θα προσπαθήσουν ασφαλώς να επωφεληθούν. Αλλά η Αλγερία, η Αίγυπτος, η Συρία, η Τυνησία έχουν ισχυρή αστυνοµία και καλολαδωµένους κατασταλτικούς µηχανισµούς. Οι σφαγές θα συνεχιστούν.