Καταδικασµένη να ζήσει

Ο χρόνος τελειώνει µε την Ευρώπη βυθισµένη σε πολλαπλή κρίση: κρίση ταυτότητας, κρίση ηγεσίας, κρίση αξιοπιστίας. Για να χρησιµοποιήσουµε όµως το κλισέ των ηµερών, «είναι πολύ µεγάλη για να πεθάνει».

Το 1994, δύο εξέχοντες γερµανοί Χριστιανοδηµοκράτες, ο Καρλ Λάµερς και ο (σηµερινός υπουργός Οικονοµικών) Βόλφγκανγκ Σόιµπλε ζήτησαντη δηµιουργία µιας οµόσπονδης Ευρώπης σε γαλλογερµανικά θεµέλια.Την ίδια έκκληση απηύθυνε έξι χρόνια αργότερα ένας Πράσινος, ο τότε υπουργός Εξωτερικών Γιόσκα Φίσερ, µε τη συµφωνία του σοσιαλδηµοκράτη καγκελάριου Γκέρχαρντ Σρέντερ. Αλλά οι φωνές αυτές από όλο το πολιτικό φάσµα της Γερµανίας έπεσαν στο κενό. Ο αγγλικός Τύπος εξέφρασε τον αποτροπιασµό του: «Η Γερµανία θέλει να αποµονώσει τη Μεγάλη Βρετανία», έγραψαν οι «Τάιµς». Και ο γάλλος υπουργός Εξωτερικών, ο Ιµπέρ Βεντρίν, αρκέστηκε να πει ότι η πρόταση του γερµανού οµολόγου του εντασσόταν σε µια µακροπρόθεσµη προοπτική.

Από τότε κύλησε πολύ νερό στ’ αυλάκι. Και το ευρωπαϊκό οικοδόµηµα δέχθηκε δύο ισχυρά πλήγµατα: το ΟΧΙ των Γάλλων και των Ολλανδών στη Συνθήκη της Λισαβώνας και την οικονοµική κρίση. Η διαχείριση της τελευταίας, γράφει ο Ζακ Ζυλλιάρ στο περιοδικό «Μαριάν», επιβεβαίωσε ότι οι ευρωπαϊκοί θεσµοί δεν αποτελούν κέντρα λήψης αποφάσεων, αλλά εργαλεία συνεννόησης µεταξύ των ευρωπαϊκών δυνάµεων. Ο βαν Ρόµπαϊ, η Κάθριν Αστον και ο Μπαρόζο µοιάζουν µε τους διοικητές ενός µεξικανικού στρατού ατάκτων. Ο Χένρι Κίσινγκερ, από εκεί που ζητούσε έναν αριθµό για να τηλεφωνήσει στην Ευρώπη, απέκτησε καµιά δεκαριά. Αλλά όποιος ετοιµάζεται να γιορτάσει τον θάνατο της ευρωπαϊκής ιδέας θα απογοητευτεί. Πρώτον, επειδή η ιδέα αυτή αντιστοιχεί σε ένα ιστορικό κίνηµα παλιό, ισχυρό και ακατανίκητο. ∆εύτερον, επειδή ανταποκρίνεται στη βούληση των λαών. Τρίτον, επειδή δεν υπάρχει εναλλακτική λύση. Η Ευρώπη είναι καταδικασµένη να ζήσει και να αναπτυχθεί.

Η ιδιαιτερότητα της Ευρώπης, σηµειώνει ο γάλλος δηµοσιογράφος, είναι ότι δεν περιορίζεται σε µια εδαφική πραγµατικότητα, αλλά αποτελεί µια «ρυθµιστική ιδέα». Σύµφωνα µε τον Καντ, µια τέτοια ιδέα δεν µπορεί να πραγµατοποιηθεί στο σύνολό της, προσανατολίζει όµως και διαµορφώνει τη δράση. Η δηµοκρατία ή η δικαιοσύνη είναι αρχές ουσιαστικές για τη δράση, κανείς δεν περιµένει όµως να τις δει να εφαρµόζονται στην εντέλεια. Ας πάρουµε το παράδειγµα µιας ιδανικής παρτίδας τένις. Σε µια τέτοια παρτίδα, κάθε µπαλιά θα ήταν τόσο ιδανικά σχεδιασµένη, ώστε ο αντίπαλος δεν θα µπορούσε να την αποκρούσει. Στην ίδια όµως αυτή ιδανική παρτίδα, ο αντίπαλος θα διέθετε την ταχύτητα, τη δεξιοτεχνία και τη δύναµη για να αποκρούσει αυτή την µπαλιά. Είναι φανερό ότι µια τέτοια παρτίδα είναι αδύνατη. Ενας αγώνας τένις είναι δυνατός µόνο χάρις στις ατέλειες των παικτών. ∆εν είµαστε θεοί. Οι Ευρωπαίοι δεν είναι θεοί. Αλλά αυτός είναι ο λόγος που µπορούν να παίζουν στο ίδιο γήπεδο.