Δεν έφυγαν μόνοι

«Ποιος ήσασταν; Τι κάνατε στο Παρίσι; Από τι πεθάνατε; Δεν ξέρουμε τίποτα για σας, αλλά βρισκόμαστε εδώ για να σας εκφράσουμε την αλληλεγγύη μας. Αναπαυθείτε εν ειρήνη, Ζαν-Μαρί».

Το νεκροταφείο του Τιαί, έξω από το Παρίσι, είναι το δεύτερο σε μέγεθος σε όλη την Ευρώπη. Εδώ, γίνονται δύο φορές την εβδομάδα κηδείες όπου δεν κλαίει κανείς. Άστεγοι, ηλικιωμένοι ή καμιά φορά και νέοι, ξένοι χωρίς χαρτιά ή απλώς άτομα που οι οικογένειές τους δεν κατέστη δυνατόν να εντοπιστούν, ο Ζαν-Μαρί, ο Ντομπροζάν, ο Πασκάλ, ο Ζορζ, έχουν ένα κοινό στοιχείο: πέθαναν εντελώς μόνοι. Κανείς δεν τους αναζήτησε. Και κανείς δεν θα τους απηύθυνε τον τελευταίο αποχαιρετισμό αν δεν υπήρχαν οι Νεκροί του δρόμου. Ύστερα από συμφωνία με τον Δήμο του Παρισιού, η οργάνωση αυτή έχει αναλάβει από το 2004 να ενταφιάζει δωρεάν τους απόκληρους σ΄ έναν χώρο 1.000 στρεμμάτων του νεκροταφείου. Και να τους συνοδεύει στην τελευταία τους κατοικία.

Ο Ντομινίκ Γκιγιό δεν γνώριζε τον Ζαν-Μαρί, για τον οποίο εκφώνησε τον παραπάνω σύντομο επικήδειο. Δεν γνώριζε ούτε την Κλαιρ Μισέλ, που συνόδευσε μαζί του τον νεκρό. Πάντα σε ζευγάρια πάνε τα μέλη της οργάνωσης. «Οι υπεύθυνοι φροντίζουν να μην έρχεται η σειρά μας πάνω από μια φορά το τρίμηνο, θα ήταν μακάβριο να επικεντρωθεί κανείς σ΄ αυτό το καθήκον», λέει στη δημοσιογράφο της Μοντ. Πρώην συνδικαλιστής, ο 65χρονος Ντομινίκ θεωρεί πως η δουλειά αυτή αποτελεί χρέος του ως πολίτη. «Όταν οι άνθρωποι είναι ζω ντανοί, δικαιούνται την παρουσία ενός δικηγόρου. Όταν πεθαίνουν, πρέπει να υπάρχει κάποιος που εξασφαλίζει ότι ο ενταφιασμός τους γίνεται με σεβασμό και αξιοπρέπεια».

Όταν η Κλαιρ αναλαμβάνει να γράψει έναν επικήδειο, προτιμά να ξέρει ένα όνομα, μια ημερομηνία γέννησης, ώστε να προσωποποιεί κάπως το κείμενο. Ο Ντομινίκ, πάλι, αυτοσχεδιάζει. Για τον αποχαιρετισμό του Ζορζ διάλεξε ένα ποίημα του Ευγένιου Ποτιέ, με τίτλο Οι νεκροί έχουν ανάγκη τους ζωντανούς. «Πολλοί ξεχνούν ότι ο συντάκτης της Διεθνούς ήταν και ποιητής». Πριν αποχωρήσει, θα αποθέσει στον τάφο ένα γλαστράκι μ΄ ένα ροζ κυκλάμινο. Κι έτσι, αν καμιά μέρα κάποιος τον αναζητήσει, θα ξέρει ότι δεν τον έθαψαν σαν το σκυλί.

Οι Νεκροί του Δρόμου ιδρύθηκαν το 2002 και ήρθαν απότομα στην επικαιρότητα με τον καύσωνα της επόμενης χρονιάς. «Οι αρχές αναγκάστηκαν να παραδεχθούν ότι δεκάδες νεκροί κάθε μήνα ήταν στα αζήτητα και ότι έπρεπε να τους εξασφαλίσουν μια αξιοπρεπή κηδεία», λέει ο πρόεδρος της οργάνωσης Κριστόφ Λουί. Οι απόκληροι θα παραμείνουν στους τάφους για πέντε χρόνια. Ύστερα θα δώσουν τη θέση τους στους επόμενους. Η σορός τους θα αποτεφρωθεί. Η τέφρα θα διασκορπιστεί σ΄ έναν κήπο. Στο βάθος ενός συρταριού, μια λευκή κάρτα θα βεβαιώνει ότι δεν έφυγαν μόνοι.