Το παν είναι να τρέχεις

Μια σειρά προειδοποιητικών απεργιών άρχισε χθες στη Γερμανία με αίτημα μισθολογικές αυξήσεις, ενώ σειρά παίρνουν σε λίγες ημέρες οι Έλληνες εργαζόμενοι. Ώστε η πάλη των τάξεων ζει και βασιλεύει;

Κάποτε, οι εργαζόμενοι μπορούσαν να αναπνέουν έξω από τη δουλειά τους. Με τα χρήματα που κέρδιζαν μπορούσαν να ενταχθούν σε μια κοινότητα (την εθνική κοινότητα), έναν κόσμο (τον πολιτισμό) και έναν χώρο (το έδαφος της χώρας τους). Χάρις στο εισόδημά τους, είχαν ελεύθερο χρόνο, μπορούσαν να ερωτεύονται, διαμόρφωναν μια ταυτότητα. Αλλά η νέα οργάνωση της εργασίας άλλαξε τα πράγματα. Η ατομική αξιολόγηση της παραγωγικότητας έχει δημιουργήσει έναν διχασμό στο εσωτερικό του ατόμου. Ο εργαζόμενος έχει μετατραπεί σε ένα είδος εργοδότη του εαυτού του: ένα κομμάτι, το υποκείμενο, απασχολεί το άλλο κομμάτι, το σώμα, και του ζητά μια σειρά από πράγματα. Αν αυτά τα πράγματα είναι πολλά, το σώμα αναγκάζεται να δουλέψει και έξω από την επιχείρηση. Ζητά, για παράδειγμα, βοήθεια από τον/τη σύζυγο. Πληρώνει ο ίδιος για την εκπαίδευσή του. Δεν είναι τυχαίο ότι σε πολλούς εργαζόμενους χαρίζουν δώρα όπως τηλέφωνα ή ηλεκτρονικούς υπολογιστές, ώστε να μεταφέρουν τη δουλειά στο σπίτι τους.

Αυτά λέει σε συνέντευξή του στην Ελ Παΐς ο αλγερινής καταγωγής φιλόσοφος Σίντι Μοχάμεντ Μπαρκάτ, που διδάσκει στο Τμήμα Εργονομίας και Ανθρώπινης Οικολογίας του Πανεπιστημίου της Σορβόνης. Κατά την άποψή του, οι νέες τεχνικές επιχειρηματικής διαχείρισης μεταφέρουν τον κοινωνικό ανταγωνισμό στο εσωτερικό του ατόμου, δημιουργώντας μια αντίφαση ανάμεσα στο υποκείμενο που διατάζει και το σώμα που υπακούει. Αυτή η αντίφαση αποδεικνύεται μερικές φορές αφόρητη. Όταν ζητάς από μια μηχανή να δουλέψει πάνω από τις δυνατότητές της, υπάρχει κίνδυνος να σπάσει. Όταν ζητάς από έναν εργαζόμενο να υπερβεί τις δυνατότητές του, υπάρχει κίνδυνος να πέσει από το παράθυρο- όπως συνέβη επανειλημμένα στη France Τelecom και άλλες γαλλικές επιχειρήσεις. Σε μια συλλογική διαπραγμάτευση ανάμεσα στα συνδικάτα και τους εργοδότες μπορεί να υπάρξει συμφωνία ή διαφωνία. Αλλά δεν μπορεί να γίνει διαπραγμάτευση ανάμεσα σε ένα άτομο και τον εαυτό του.

Το βασικό ζήτημα της εποχής μας, τονίζει ο Μοχάμεντ Μπαρκάτ, είναι πώς οι εργοδότες θα κάνουν τον κόσμο να τρέχει. Δεν φτάνει πια να θέλεις απλώς να δουλέψεις. Για τον σκοπό αυτό παίρνουν μονάχα νέους, ανθρώπους που πιστεύουν στην ιδέα ότι είναι winners κι όχι losers, που είναι διατεθειμένοι να κινούνται. Το αποφασιστικό στοιχείο σήμερα είναι η κίνηση. Ο κόσμος τρέχει για να προλάβει, όχι μόνο τον μισθό, όχι μόνο την αναγνώριση, τρέχει για το ίδιο το τρέξιμο. Όταν τρέχεις, δημιουργείται ένα νήμα, κι αν σταματήσεις το νήμα σπάει. Τρέχοντας, χαράζεις μια γραμμή. Αυτή η γραμμή δεν υπάρχει πραγματικά. Υπάρχει μόνο όταν τρέχεις.