Πεινασμένοι και περίεργοι

«Μείνετε πεινασμένοι. Μείνετε περίεργοι»: με αυτήν τη φράση από το τελευταίο τεύχος του περιοδικού Τhe Whole Εarth Catalog έκλεισε τον Ιούνιο του 2005 ο Στιβ Τζομπς την ομιλία του στην τελετή αποφοίτησης του Πανεπιστημίου του Στάνφορντ.

Το περιοδικό εκείνο το έβγαζε κάποιος Στιούαρτ Μπραντ. Κυκλοφόρησε στα τέλη της δεκαετίας του ΄60 και θεωρούνταν η Βίβλος της αντικουλτούρας. Για τον Τζομπς, ήταν κάτι σαν το Google σε χαρτί, 35 χρόνια πριν εμφανιστεί το Google. Τόσο έξυπνο, τόσο χρήσιμο, τόσο ανατρεπτικό. «Πάντα ευχόμουν για τον εαυτό μου να παραμείνω πεινασμένος και περίεργος», είπε ο ιδρυτής της Αpple, που μόλις είχε μάθει ότι δεν θα πέθαινε τελικά από καρκίνο. «Και τώρα, καθώς αποφοιτάτε, αυτό εύχομαι και για σας». Ο Τζομπς παρέμεινε πεινασμένος, και πριν από λίγες ημέρες παρουσίασε το καινούργιο εργαλείο με το οποίο αποσκοπεί να αλλάξει τον κόσμο, το iΡad. Πεινασμένος παρέμεινε όμως και ο Μπραντ. Και στα 71 του, ο Αμερικανός βιολόγος και ανθρωπολόγος που κάποτε μάζεψε 10.000 ανθρώπους για να ακούσουν τους Grateful Dead, εξέδωσε ένα βιβλίο με το οποίο ρίχνει το γάντι στο οικολογικό κίνημα. Το ονόμασε «Whole Εarth Discipline: Ένα Οικοπραγματιστικό Μανιφέστο», μια προφανή παραπομπή σ΄ εκείνη τη διανοητική του περιπέτεια. «Νοιάζομαι για τη Γη και για το μέλλον της ανθρωπότητας», γράφει. Και ακριβώς γι΄ αυτό, αναθεώρησε τις απόψεις του σε τέσσερα βασικά ζητήματα της εποχής μας.

Το πρώτο είναι οι πόλεις, όπου ζουν ήδη οι μισοί κάτοικοι του πλανήτη. Όχι, η λύση δεν είναι η αποκέντρωση, τονίζει ο Μπραντ. Οι πόλεις προσφέρουν ελευθερίες και ευκαιρίες που δεν προσφέρουν τα χωριά (ιδιαίτερα στις γυναίκες) και έχουν μικρότερο οικολογικό αποτύπωμα, αφού περισσότεροι άνθρωποι είναι συγκεντρωμένοι σε μικρότερους χώρους. Ας αφήσουμε λοιπόν τους ανθρώπους να ζήσουν εκεί, και ας ικανοποιήσουμε τις ενεργειακές τους ανάγκες κατασκευάζοντας σύγχρονα και ασφαλή πυρηνικά εργοστάσια. Η τεχνολογία αναπτύσσεται ταχύτατα, τα πυρηνικά απόβλητα σύντομα δεν θα αποτελούν πρόβλημα.

Το τρίτο ζήτημα (μάλλον το μαντέψατε) είναι οι γενετικά τροποποιημένοι οργανισμοί. Η αντίθεση στη χρησιμοποίησή τους είναι, κατά τον συγγραφέα, το μεγαλύτερο λάθος του οικολογικού κινήματος. «Σε κάνα δυο χρόνια θα βγει ένα σογιέλαιο με λιπαρά οξέα ωμέγα-3 που θα μειώνει τις καρδιοπάθειες», λέει στους «Φαϊνάνσιαλ Τάιμς». «Ποιος μπορεί να αντιταχθεί σε κάτι τέτοιο;». Δεν πρέπει να διστάζουμε, τέλος, να χρησιμοποιήσουμε τη γεωμηχανική (geoengineering) για να τροποποιήσουμε το κλίμα του πλανήτη. Ιδέες υπάρχουν πολλές.

«Είμαστε σαν τους θεούς», γράφει ο Μπραντ, επαναλαμβάνοντας τη φράση που είχε γράψει το 1968 στην εισαγωγή του Whole Εarth Catalog. «Και πρέπει να ανταποκριθούμε άριστα σε αυτόν τον ρόλο». Είμαστε όμως και διαφορετικοί από εκείνους, ως προς το ότι πρέπει να κάνουμε την αυτοκριτική μας. Εκείνος την έκανε, και ήταν συντριπτική, η Ιστορία θα δείξει αν έχει δίκιο.