Η πραγματική οικουμενικότητα

Η Συνθήκη της Λισαβώνας βρίσκεται επιτέλους σε ισχύ. Ένα άχρωμο τρίο (Βαν Ρόμπαϊ, Άστον, Μπαρόζο) αναλαμβάνει τα ηνία της Ευρώπης. Κι ένας μεγάλος διανοούμενος, ο Εντγκάρ Μορέν, αναλύει τι έχει μείνει από το ευρωπαϊκό ιδεώδες.

ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΨΕΥΣΗ ΤΩΝ ΕΛΠΙΔΩΝ. «Η πτώση του Τείχους του Βερολίνου προκάλεσε μια απίστευτη αγαλλίαση. Είχα την αίσθηση μιας καινούργιας αρχής, η δημοκρατία είχε θριαμβεύσει. Οι χώρες που είχαν αποτινάξει την κομμουνιστική ηγεμονία διψούσαν για Ευρώπη. Κανείς δεν είχε προβλέψει όμως την κρίση του καπιταλισμού και τις ολέθριες συνέπειές της. Ανάμεσα σ΄ αυτές είναι και η απώλεια της εμπιστοσύνης στην πρόοδο και το μέλλον. Όταν χάνεται το μέλλον, όταν το σήμερα είναι γεμάτο αγωνία, δεν μένει παρά η επιστροφή στις αληθινές ή ψεύτικες ρίζες. Στην Ευρώπη, η οικονομική παγκοσμιοποίηση και ο θρίαμβος των εθνικισμών αφάνισαν τη σοσιαλδημοκρατία. Στη Γαλλία, η Αριστερά είναι νεκρή».

ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΤΗΤΑ. «Είναι αλήθεια ότι η ευρωπαϊκή οικουμενικότητα είναι αφηρημένη. Εξίσου αφηρημένη ήταν και η κομμουνιστική οικουμενικότητα, αφού αρνιόταν τη συγκεκριμένη πραγματικότητα κάθε χώρας. Για μένα, η μεγάλη ευρωπαϊκή οικουμενικότητα είναι αυτοκριτική. Είναι η οικουμενικότητα του Μontaigne, ο οποίος έδειξε ότι οι πραγματικοί βάρβαροι ήταν οι κονκισταδόρες και όχι οι κανίβαλοι Ινδιάνοι. Ο κληρονόμος του είναι ο Κλωντ Λεβί-Στρως. Η πραγματική οικουμενικότητα είναι εκείνη που σέβεται τις διαφορές: ο θησαυρός της είναι οι διαφορές, αλλά ο θησαυρός των διαφορών είναι η ενότητα. Κι αυτό συχνά το ξεχνάμε. Όταν εφορμάμε στις ιδιαιτερότητες, ξεχνάμε το οικουμενικό. Κι όταν ξεχνάμε τις ιδιαιτερότητες, μένουμε στο αφηρημένο. Η κυρίαρχη σκέψη δεν μπορεί να συλλάβει τη σχέση ανάμεσα στην ενότητα και τη διαφορετικότητα».

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ. «Η Ευρώπη είναι ανίκανη να προκαλέσει μια πολιτιστική αναγέννηση. Η τεχνοκρατική επικράτηση των Βρυξελλών επέβαλε παντού την ομοιογενοποίηση αντί να καλλιεργήσει την ενότητα μέσα στη διαφορετικότητα. Δεν μπορεί να δημιουργηθεί αυθαιρέτως ένας ευρω παϊκός λαός, μπορεί όμως να αναπτυχθεί μια ευρωπαϊκή συνείδηση μέσα από τη συγκρότηση πανευρωπαϊκών πολιτικών κομμάτων και συνδικάτων».

ΓΙΑ ΤΟΝ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟ. «Η σύγχρονη Ευρώπη είναι μεταχριστιανική. Δεν είναι χριστιανική ούτε η δημοκρατία ούτε η επιστήμη ή η τεχνική. Ποιο πράγμα έχει χριστιανική προέλευση; Η εκκοσμικευμένη αδελφοσύνη του Ευαγγελίου».

ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΣΥΓΧΡΟΝΟΥΣ ΜΥΘΟΥΣ . «Γνωρίσαμε θρησκείες που επαγγέλλονταν τη σωτηρία επί της Γης, όπως τον κομμουνισμό. Δεν μπορούμε να ζήσουμε χωρίς μύθους ούτε χωρίς μια πίστη. Αδυνατώ να πιστέψω στις δι΄ αποκαλύψεως θρησκείες, αλλά έχω τον δικό μου μύθο, που είναι η Αγάπη και η Αδελφοσύνη. Αντίθετα με κάποιους θρήσκους, δεν με χαροποιεί ότι η Βίβλος παρουσιάζει τον άνθρωπο κατ΄ εικόνα του Θεού. Αυτό τον έκανε να πιστέψει ότι μπορεί να κατακτήσει τη φύση. Σήμερα πρέπει να ξαναβρούμε τον δεσμό μας με τη βιόσφαιρα».

(Από συνέντευξη που έδωσε ο Γάλλος κοινωνιολόγος και φιλόσοφος στη Λιμπερασιόν )