Οι νέοι κανόνες του παιχνιδιού

Κάτι κινείται τελευταία στη Μέση Ανατολή. Και δεν έχει βέβαια καμιά σχέση με την πρόταση του Ισραηλινού πρωθυπουργού για μερική και προσωρινή αναστολή του εποικισμού.

Είναι πρώτα απ΄ όλα ο παράγων Ομπάμα. Όπως επισημαίνει ο Γάλλος καθηγητής Μπερτράν Μπαντί σε μια συζήτηση που είχε χθες με αναγνώστες της Μοντ, στο κεφάλαιο αυτό τρεις παράμετροι πρέπει να ληφθούν υπόψη. Η ρήξη του Αμερικανού προέδρου με τα νεοσυντηρητικά σχήματα που συνέδεαν την άσκηση ισχύος με την εξαγωγή του αμερικανικού μοντέλου δημοκρατίας. Η αναθεώρηση των σχέσεων όχι μόνο με τις ηγεσίες των αραβικών χωρών, αλλά και με την αραβική κοινή γνώμη. Ο επαναπροσδιορισμός της σχέσης των Ηνωμένων Πολιτειών με τον μουσουλμανικό κόσμο. Ο στόχος είναι να μετακινηθεί το «τείχος» του αντιαμερικανισμού που έχει δημιουργηθεί στη Μέση Ανατολή. Από πολιτική άποψη, κάτι τέτοιο είναι εφικτό. Από πολιτιστική άποψη, είναι πολύ πιο δύσκολο.

Ο δεύτερος παράγων λέγεται Τουρκία. Την ώρα που η Ευρώπη επιδεικνύει τη γνωστή της απάθεια, η χώρα αυτή γίνεται η αναδυόμενη δύναμη στη Μέση Ανατολή. Η σημερινή τουρκική διπλωματία, τονίζει ο Γάλλος αναλυτής, αποσκοπεί στη μετατροπή αυτής της ζώνης επιρροής σε ζώνη ειρήνης. Για τον σκοπό αυτό, η Άγκυρα επιδιώκει να επιλύσει όλες τις συγκρούσεις που παραδοσιακά είχε με τους γείτονές της: μείωση της έντασης με την Ελλάδα, εξομάλυνση με την Αρμενία, σχέσεις καλής γειτονίας με το Ιράν, συμφιλίωση με τη Συρία. Μένει το Κουρδικό, όπου επίσης γίνονται σημαντικά βήματα. Απώτερος στόχος είναι να αυξηθεί θεαματικά η εμπιστοσύνη που έχουν όλοι αυτοί οι γείτονες στη «νέα Τουρκία».

Ο τρίτος παράγων (δεν θα μπορούσε παρά να) είναι το Ισραήλ. Η κυβέρνηση Νετανιάχου είναι ασφαλώς η πιο αδιάλλακτη των τελευταίων ετών: και οι προηγούμενες κυβερνήσεις όμως, ακόμη και οι πιο «ανοιχτές» ή «μετριοπαθείς», αρνούνταν είτε να δώσουν τέλος στον εποικισμό των παλαιστινιακών εδαφών είτε να αποδεχθούν ένα πραγματικό και κυρίαρχο παλαιστινιακό κράτος. Η κυβέρνηση Ομπάμα προσπάθησε να αλλάξει τα δεδομένα, αλλά σε πρώτη φάση απέτυχε. Τίποτα θεαματικό δεν πρέπει λοιπόν να αναμένεται προς το παρόν από εκεί.

Ο τέταρτος παράγων είναι οι άλλες περιφερειακές δυνάμεις. Ο μεγάλος κερδισμένος είναι η Συρία: χωρίς να υπαναχωρεί σε οποιοδήποτε σοβαρό ζήτημα, θεωρείται πλέον αναγκαίος συνομιλητής τόσο από τις ΗΠΑ όσο και από την Ευρώπη. Ο μεγάλος χαμένος είναι η Αίγυπτος: όχι μόνο έχασε το αξίωμα του προέδρου της UΝΕSCΟ, αλλά βλέπει και την κοινωνία της να εξισλαμίζεται. Χώρια που αποκλείστηκε κι από το Μουντιάλ! Είναι φανερό ότι η διπλωματία της αμφισβήτησης αποδίδει περισσότερο από τη διπλωματία της υποταγής.

Η μεταμόρφωση της Μέσης Ανατολής θα οδηγήσει στην ειρήνευσή της; Τίποτα δεν είναι λιγότερο σίγουρο. Αλλά οι όροι του παιχνιδιού αλλάζουν. Ένα μένει το ίδιο: τα βάσανα του παλαιστινιακού λαού.