Μπίρες, πελμένι και ποιήματα

Το όνομά τους στα ρωσικά είναι Ρroekt ΟGΙ, αλλά είναι γνωστά ως Ρirogi, ελληνιστί «πιροσκί». Πρόκειται για μια σειρά εστιατορίων- καφέ - μπαρ- βιβλιοπωλείων που έχουν ανοίξει στη Μόσχα και είναι ιδιαίτερα δημοφιλή μεταξύ των νέων. Εδώ δεν κλείνεις τραπέζι ούτε πληρώνεις είσοδο. Το πρόγραμμα το μαθαίνεις από τον «λογοτεχνικό χάρτη», μια ιστοσελίδα όπου αναγγέλλονται όλες οι πολιτιστικές εκδηλώσεις της ρωσικής πρωτεύουσας. Κι αν δεν είσαι μυημένος, δυσκολεύεσαι λίγο να βρεις το μαγαζί, η ταμπέλα είναι κρυμμένη. Οι περισσότεροι θαμώνες όμως γνωρίζονται μεταξύ τους και γρήγορα γίνονται μια παρέα. Όσο ο ποιητής απαγγέλλει, εκείνοι παραγγέλλουν τα ποτά τους. Στο καφέ Οgi της οδού Ποταπόφσκι, οι σερβιτόρες δύσκολα περνούν ανάμεσα στον κόσμο κρατώντας τους δίσκους με τις μπίρες και τα πελμένι, τα ρωσικά ραβιόλια.

Η αντεργκράουντ κουλτούρα δεν είναι κάτι το καινούργιο στη Ρωσία, επισημαίνει η Μαρί Ζεγκό στη Μοντ. Την εποχή της Σοβιετικής Ένωσης, οι διανοούμενοι συγκεντρώνονταν στα σπίτια και διάβαζαν τα ποιήματα του Γιόζεφ Μπρόντσκι, που φυλακίστηκε το 1964 με την κατηγορία του «κοινωνικού παρασιτισμού», ή τραγουδούσαν σιγανά τραγούδια διαφόρων επικριτών του συστήματος όπως ο Μπουλάτ Οκουτζάβα ή ο Βλαντίμιρ Βισότσκι (« Πάνω στου μαχαιριού την κόψη περπατούν οι ποιητές/ και μέχρι αίματος πληγώνουν τις ξυπόλυτες ψυχές»). Σήμερα η ατμόσφαιρα είναι πιο χαλαρή, αλλά όχι λιγότερο πολιτική. Φοιτητές του Κρατικού Πανεπιστημίου της Μόσχας, για παράδειγμα, εγκαινίασαν πρόσφατα μια αίθουσα προβολής στο δυάρι τους στο Αλτουφίεβο, ένα βόρειο προάστιο της Μόσχας. Ο χώρος είναι περιορισμένος, δεν χωρούν περισσότερα από είκοσι άτομα τη φορά. Οι προσκλήσεις γίνονται από στόμα σε στόμα. Και οι ταινίες που προβάλλονται, όλες απαγορευμένες στη μεγάλη ή τη μικρή οθόνη, είναι εκλεκτές: μια ταινία του Πάβελ Μπαρντίν για τις νεοναζιστικές οργανώσεις με τίτλο «Ρωσία 88», ένα ντοκιμαντέρ για τη δολοφονία της Άννας Πολιτκόφσκαγια, ένα άλλο για τον περσινό πόλεμο της Ρωσίας με τη Γεωργία.

Ύστερα υπάρχει ο «κύκλος των ποιητών»: μία ή δύο φορές την εβδομάδα, οι λάτρεις της ποίησης συγκεντρώνονται στα Ρirogi και ακούνε τον Μπόρις Κίρσον, έναν ποιητή και ψυχίατρο από την Οδησσό, ή τον Σεργκέι Κρουγκλόφ, έναν ποιητή και παπά από το Μινουσίνσκ της Σιβηρίας. Δεν λείπουν και οι παράτολμες ενέργειες. Τη νύχτα της 2ας προς 3η Οκτωβρίου, έκαναν μυστηριωδώς την εμφάνισή τους στο κέντρο της Μόσχας μια σειρά από σατιρικές αφίσες. «Ο Ουκρανός αγροίκος δεν είναι αδελφός της Ρωσίας», έγραφε η μία, με υπογραφή Gazprom. «Κάπνιζε, μπεκρόπινε και γέννα τέρατα», έγραφε μια άλλη, αναφερόμενη σε μια πατριωτική διαφήμιση που καλεί τους νέους να μην καπνίζουν, να μην πίνουν και να κάνουν παιδιά για το καλό της πατρίδας. Οι αφίσες έζησαν λίγες ώρες, τα χαράματα οι αρχές τις κατέβασαν.