Στις όχθες του Δούναβη

Το Σαββατοκύριακο που μας πέρασε βρέθηκα στη Βουδαπέστη για τα είκοσι χρόνια από την πτώση του «Σιδηρού Παραπετάσματος». Η πόλη είναι πάντα ταπεινή κι υπέροχη, ο Δούναβης πάντα λασπωμένος και γοητευτικός, το γκούλας πάντα παλιομοδίτικο και νόστιμο.

Όσο για τους Ούγγρους, έχουν κάθε λόγο να είναι υπερήφανοι αυτήν την περίοδο, φάνηκε κι από τις ομιλίες των πολιτικών τους ηγετών στο κοινοβούλιο: χάρις σε δικές τους ενέργειες κόπηκε τέτοιες μέρες του 1989 το συρματόπλεγμα που χώριζε την Ανατολή από τη Δύση και μπόρεσε κι έφυγε προς την ελευθερία το πρώτο κύμα Ανατολικογερμανών που βρίσκονταν για διακοπές στη χώρα. Τα υπόλοιπα ήταν θέμα χρόνου. «Σας ευχαριστούμε», έλεγαν ο ένας μετά τον άλλο οι πρόεδροι της Γερμανίας, της Αυστρίας, της Σλοβενίας, που ανέβηκαν στο βήμα. «Σας ευχαριστούμε γιατί κάνατε το πρώτο βήμα για την επανένωση της Ευρώπης».

Είναι ωραίες οι επέτειοι, ξαναδιαβάζεις παλιά κείμενα, ακούς ιστορίες, βλέπεις τι απέγιναν οι παλιοί πρωταγωνιστές. Ο τότε πρωθυπουργός Μίκλος Νέμετ, για παράδειγμα, ομολόγησε ότι το κομμάτι του συρματοπλέγματος που έκοψαν με τα τεράστια ψαλίδια οι τότε υπουργοί Εξωτερικών της Ουγγαρίας και της Αυστρίας είχε ουσιαστικά τοποθετηθεί ειδικά για την περίσταση, αφού τις προηγούμενες εβδομάδες οι μεθοριακοί φρουροί είχαν αφαιρέσει όλο το συρματόπλεγμα. Αλλά ο Γκάσπαρ Μίκλος Ταμάς δεν παρέστη ούτε στο κοινοβούλιο ούτε στο γκαλά που ακολούθησε στην Όπερα. «Αυτά είναι βλακείες», μου είπε το βράδυ, ενώ πίναμε «σπρίτζερ» (κρασί με σόδα) στις όχθες του φουσκωμένου Δούναβη. «Δεν υπάρχει κανείς λόγος να είμαστε χαρούμενοι. Ο Νέμετ έκανε ό,τι του είπε ο Γκορμπατσώφ. Και οι σημερινοί ηγέτες είναι εντελώς αποτυχημένοι».

Ο 60χρονος φιλόσοφος ήταν η φωνή των διαφωνούντων επί «υπαρκτού», έλαβε μέρος στα γεγονότα του 1989, εξελέγη βουλευτής με το Φιλελεύθερο Κόμμα και δύο χρόνια αργότερα συγκρούστηκε με όλους και τα βρόντηξε. «Οι παλιοί μου σύντροφοι πήραν άλλο δρόμο, έφτασαν να υποστηρίξουν και τον πόλεμο στο Ιράκ. Εγώ, πάλι, από φιλελεύθερος έγινα μαρξιστής. Και ως μαρξιστής, ερμηνεύω τη σημερινή αναταραχή στην Ευρώπη ως προϊόν της ανησυχίας της νεαρής μεσαίας τάξης ότι θα υποβιβαστεί κοινωνικά. Αντίθετα με τη γενιά μου, οι νέοι της σημερινής μεσαίας τάξης βγαίνουν στους δρόμους γιατί φοβούνται τη χειρωνακτική εργασία. Η Αθήνα δεν έχει διαφορά από τη Βουδαπέστη: απλώς, για ιστορικούς λόγους, οι δυσαρεστημένοι νέοι της πρώτης στρέφονται προς τα αριστερά, ενώ της δεύτερης προς τα δεξιά».

Την Κριστίνα Μορβάι, που εξελέγη ευρωβουλευτής με το ακροδεξιό Γιόμπικ, δεν τη φοβάται, «μια αλόγα είναι». Αλλά το μέλλον το φοβάται, ναι, βλέπει έναν σύγχρονο φασισμό να παίρνει κεφάλι, βλέπει τους Τσιγγάνους να γίνονται τα πρώτα θύματα, κι όσο για τον ίδιο, βαρέθηκε να τον σταματούν στον δρόμο και να τον απειλούν επειδή δυσφημεί τη χώρα του, αλλά δεν θα πάψει να μιλά. Α, και θα ήθελε πολύ να επισκεφθεί την Ελλάδα.