Φαύλος κύκλος

«Σε ένα κοσμικό κράτος, είναι δικαίωμα κάθε πολίτη να ασκεί κριτική στη θρησκεία». Νεντίμ Γκιουρσέλ.

Οι εχθροί της Τουρκίας, όπως κι εκείνοι που αντιτίθενται στην ένταξή της στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αισθάνονται ασφαλώς δικαιωμένοι. Από τη μια πλευρά, μασκοφόροι εισβάλλουν σε γαμήλιο πάρτι σε ένα χωριό της Νοτιοανατολικής Τουρκίας και σκοτώνουν 47 ανθρώπους επειδή δεν συμφωνούσαν με τον γάμο. Δεκάδες άνθρωποι πέφτουν κάθε χρόνο θύματα βεντέτας ή εγκλημάτων τιμής σε αγροτικές περιοχές της χώρας αυτής, μας πληροφορεί το πρακτορείο Ρόιτερ. Από την άλλη, ένας γνωστός συγγραφέας δικάζεται επειδή κάποιοι φανατικοί ισλαμιστές θεωρούν ότι με το τελευταίο του βιβλίο «προσβάλλει τις θρησκευτικές αξίες ενός μέρους του πληθυσμού». Μετά τον Ορχάν Παμούκ και άλλους, λιγότερο γνωστούς, διανοούμενους, ήλθε η σειρά του Νεντίμ Γκιουρσέλ να κληθεί σε απολογία επειδή οι απόψεις του δεν είναι αρεστές σε κάποιους συμπατριώτες του.

Ο 58χρονος Γκιουρσέλ δεν παρέστη χθες στο δικαστήριο, καθώς λαμβάνει μέρος σε ένα συνέδριο που οργανώνει στη Λίλλη η γραμματέας του γαλλικού Σοσιαλιστικού Κόμματος Μαρτίν Ομπρί. Έτσι κι αλλιώς, βέβαια, δεν ήταν διατεθειμένος να παραστεί, αφού οι δικηγόροι του φοβόντουσαν ότι μπορεί να γίνονταν έκτροπα στην έξοδο του δικαστηρίου. «Ας ελπίσουμε ότι μετά την ένταξη της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, μια δίκη σαν τη δική μου θα είναι αδύνατη», τόνισε. Αυτό είναι βέβαιο. Μια χώρα που ανήκει στην ευρωπαϊκή οικογένεια δεν μπορεί να δικάζει έναν πολίτη για «εγκλήματα γνώμης». Μόνο που η Τουρκία, για διάφορους λόγους, δεν πρόκειται να γίνει ποτέ δεκτή στην ευρωπαϊκή οικογένεια. Κι έτσι οι σκανδαλώδεις παραβιάσεις των πλέον στοιχειωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων θα συνεχιστούν. Πρόκειται για ένα φαύλο κύκλο, από τον οποίο βγαίνουν κερδισμένα τα πιο συντηρητικά και οπισθοδρομικά στοιχεία της χώρας.

Ο Γκιουρσέλ πιθανότατα θα αθωωθεί - κι ας προβλέπει το άρθρο 216 του τουρκικού ποινικού κώδικα φυλάκιση έξι μηνών έως τριών ετών για το «αδίκημά» του. Στην Τουρκία έχουν ήδη πουληθεί κάπου 30.000 αντίτυπα του βιβλίου του «Οι Κόρες του Αλλάχ», και τυχόν καταδίκη του θα έπρεπε να συνοδευτεί από τη δημόσια πυρπόληση αυτών των αντιτύπων- κάτι που ακόμη και οι πιο φανατικοί μάλλον δεν θα επιθυμούσαν. Πολλοί Ευρωπαίοι συγγραφείς πήραν το μέρος του. Ανάμεσά τους, ο Ταχάρ Μπεν Τζελούν, ο Εντγκάρ Μορέν, ο Αντόνιο Ταμπούκι, ο Τζβετάν Τοντόροφ, ο Τζον Μπέργκερ, ο Μαρκ Λεβί. «Έχω τουρκικές ρίζες», γράφει σε ανοιχτή του επιστολή προς το τουρκικό δικαστήριο ο τελευταίος, υπενθυμίζοντας ότι ο παππούς του ήταν ο αρχιτέκτονας του περίφημου ανελκυστήρα της Σμύρνης. «Και αναρωτιέμαι αν το δικαστήριό σας προτίθεται να ανοίξει τις πόρτες του σ΄ εκείνους που καταστρέφουν τις αληθινές ισλαμικές αξίες διαστρεβλώνοντας τα λόγια του προφήτη Μωάμεθ με το κάψιμο σχολείων, την παρεμπόδιση της εκπαίδευσης των γυναικών και τη σφαγή αμάχων πολιτών».