Οι πληγές της Νότιας Αφρικής

Υπάρχουν δύο τρόποι να παρουσιάσει κανείς τον Τζέικομπ Ζούμα, νικητή των εκλογών που πραγματοποιήθηκαν αυτή την εβδομάδα στη Νότια Αφρική. Μπορεί να δώσει έμφαση στην πολυγαμία του και τα 17 παιδιά του, στον βιασμό μιας οροθετικής γυναίκας και την περίφημη δήλωση που έκανε μετά («Έκανα ντους...»), στον λαϊκισμό του, στις αμφιβολίες για την ακεραιότητά του, στην ασέβεια που δείχνει προς τη Δικαιοσύνη. Ή μπορεί να επισημάνει κανείς την εντυπωσιακή πορεία ενός αναλφάβητου αγοριού που εντάχθηκε στα 17 του στο παράνομο Αφρικανικό Εθνικό Κονγκρέσο (ΑΝC), έμαθε να διαβάζει στις διαβόητες φυλακές του Ρόμπεν Άιλαντ δίπλα στον Νέλσον Μαντέλα και τους «αδελφούς» του, διακρίθηκε στην ένοπλη πάλη και κατάφερε να εκλεγεί το 2007 πρόεδρος του ΑΝC ύστερα από ένα συνέδριο όπου κυριάρχησαν δραματικοί τόνοι.

Και οι δύο τρόποι είναι θεμιτοί. Ο άνθρωπος που θα ορκιστεί την ερχόμενη εβδομάδα τέταρτος μαύρος πρόεδρος στην ιστορία της Νότιας Αφρικής είναι μια πολυσχιδής και αντιφατική προσωπικότητα. Κανείς δεν ξέρει πώς ακριβώς θα διαχειριστεί τη νίκη του. Και πολλοί φοβούνται ότι η χώρα θα γνωρίσει την τύχη της Ζιμπάμπουε, μ΄ έναν ηγέτη χαρισματικό αλλά βαθύτατα λαϊκιστή, μια χαώδη ανακατανομή του πλούτου, μια επιδείνωση του κράτους δικαίου και μια εντεινόμενη έξοδο των καλών μυαλών προς τη Δύση. Η οικονομία γνωρίζει κάμψη για πρώτη φορά εδώ και δεκαεπτά χρόνια και τα εκατομμύρια μαύροι που περιμένουν μάταια όλα αυτά τα χρόνια κάποια οφέλη από την απελευθέρωση δεν θα δεχθούν να προδοθούν ξανά.

Προς τα πού λοιπόν θα οδηγηθεί η Νότια Αφρική: θα γνωρίσει την επιτυχία ή θα καταρρεύσει; «Μ΄ αρέσει που μου κάνετε αυτή την ερώτηση», απαντά στηΛιμπερασιόνο Ολλανδός συγγραφέας Αντριάαν βαν Ντις, που έχει ζήσει πολλά χρόνια στον αφρικανικό Νότο. «Έχω βαρεθεί να ακούω συζητήσεις για την κρίση! Οι Ευρωπαίοι πηγαίνουν στη Νότια Αφρική μόνο ως τουρίστες. Κάνουν ένα μικρό γύρο στο πάρκο Κρούγκερ, έναν άλλο στους Κήπους, μια επίσκεψη στο Σοβέτο, και φεύγουν. Αν έμεναν περισσότερο, θα έβλεπαν μια διαφορετική χώρα. Ο Νέλσον Μαντέλα, για παράδειγμα, αντιμετωπίζεται ως άγιος περισσότερο στην κοινότητα των λευκών παρά μεταξύ των μαύρων. Ένας από τους λόγους που η λευκή αντιπολίτευση τον λατρεύει είναι ότι δεν έκανε ορισμένες κρίσιμες επιλογές όταν έπρεπε. Ήθελε να τα έχει καλά με όλους. Και όλοι τον χρησιμοποιούσαν».

Ο βαν Ντις ελπίζει πως η Νότια Αφρική θα γιατρευτεί μια μέρα από τις πληγές της. «Είναι η πιο βίαιη χώρα που έχω επισκεφθεί. Ένας λόγος είναι φυσικά το απαρτχάιντ, αλλά αυτό δεν μπορεί να εξηγήσει τα πάντα. Οι άνδρες μπορεί να βιάζουν σήμερα τις γυναίκες επειδή αισθάνονται αδύναμοι, αλλά αυτό δεν τους δικαιολογεί...»