Για όλα φταίει η ανισότητα

Oι Ηνωμένες Πολιτείες είναι η πιο πλούσια χώρα στον κόσμο και δαπανά περισσότερα για την υγεία από οποιαδήποτε άλλη χώρα. Και τότε γιατί ένα μωρό που γεννιέται στην Ελλάδα, όπου το μέσο εισόδημα είναι το μισό από εκείνο της Αμερικής, έχει μικρότερο κίνδυνο θανάτου και μεγαλύτερο προσδόκιμο ζωής από ένα μωρό που γεννιέται στην Αμερική;

Η παχυσαρκία είναι η σύγχρονη μάστιγα του ανεπτυγμένου κόσμου. Γιατί όμως είναι διπλάσια στην Αγγλία απ΄ ό,τι στη Σουηδία και τη Νορβηγία και εξαπλάσια στις Ηνωμένες Πολιτείες απ΄ ό,τι στην Ιαπωνία;

Τα ποσοστά γεννήσεων μεταξύ των εφήβων είναι έξι φορές μεγαλύτερα στη Βρετανία απ΄ ό,τι σε κοινωνίες που χαρακτηρίζονται από μικρότερες ανισότητες. Οι πνευματικές ασθένειες είναι τρεις φορές συχνότερες στην Αμερική απ΄ ό,τι στην Ιαπωνία. Οι δολοφονίες είναι τρεις φορές περισσότερες στις πιο άνισες κοινωνίες. Γιατί;

Η απάντηση είναι ότι πίσω από όλα τα κοινωνικά προβλήματα που συναντώνται στις ανεπτυγμένες κοινωνίες βρίσκεται μία και μόνη αιτία: η ανισότητα. Αυτό υποστηρίζουν οι Βρετανοί καθηγητές Ρίτσαρντ Ουίλκινσον και Κέιτ Πίκετ στο βιβλίο τους «Τhe Spirit Level», που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Αllen Lane και σύμφωνα με την Γκάρντιαν θα είναι πιθανότατα το σημαντικότερο βιβλίο της χρονιάς. Όπως επισημαίνουν οι συγγραφείς, σε μια άνιση κοινωνία δεν χάνουν μόνο οι πιο φτωχοί. Χάνουν όλοι. Κι αυτό, επειδή τα κοινωνικά προβλήματα δεν προκαλούνται από την ίδια τη φτώχεια, αλλά από τη διαφορά εισοδήματος ανάμεσα στους πλούσιους και τους φτωχούς. Όπως κάποιος που ανήκει στο εισοδηματικά χαμηλότερο 20% μιας πιο ίσης κοινωνίας ζει περισσότερο από τον αντίστοιχό του σε μια λιγότερο ίση κοινωνία, το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και μ΄ εκείνον που ανήκει στο εισοδηματικά υψηλότερο 20%. Οι εύποροι θα έπρεπε λοιπόν να επιδιώκουν την ισότητα όχι από αλτρουισμό, αλλά από προσωπικό συμφέρον...

Το κίνητρο για τη συγγραφή του βιβλίου ήταν κάποια εκτενή στοιχεία που δόθηκαν για πρώτη φορά στη δημοσιότητα πριν από πέντε χρόνια από την Παγκόσμια Τράπεζα. Μελετώντας τα στοιχεία εκείνα, ο Ουίλκινσον διαπίστωσε ότι χώρες όπως οι ΗΠΑ, η Βρετανία και η Πορτογαλία, όπου το πλουσιότερο 20% κερδίζει οκτώ κι εννιά φορές περισσότερα από το φτωχότερο 20%, έχουν σοβαρότερα κοινωνικά προβλήματα σε όλα τα επίπεδα από χώρες όπως η Σουηδία και η Ιαπωνία, όπου οι πιο πλούσιοι κερδίζουν μόνο δύο ή τρεις φορές περισσότερα. Ανάλογες παρατηρήσεις έχουν γίνει και στα ζώα: σε ένα ιεραρχικό περιβάλλον, οι μαϊμούδες που βρίσκονται στις χαμηλότερες βαθμίδες χρειάζονται περισσότερη κοκαΐνη για να αυτοσυγκεντρωθούν! Όσο μεγαλύτερη είναι η διαφορά ανάμεσα στους έχοντες και τους μη έχοντες τόσο μεγαλύτερη σημασία δίνουν όλοι στις υλικές πλευρές της κατανάλωσης. Και τόσο ευκολότερα καταφεύγουν οι «ριγμένοι» στο έγκλημα και τα ναρκωτικά.