Οι αριθμοί της κρίσης

Ειδικεύτηκε στα μαθηματικά. Τιμήθηκε με το Νόμπελ Οικονομίας. Βυθίστηκε για ένα τέταρτο του αιώνα στη μελέτη της σχιζοφρένειας, από την οποία έπασχε και ο γιος του. Απαθανατίστηκε από τον Ράσελ Κρόου στον Υπέροχο Ανθρωπο. Και τώρα προσπαθεί να εξηγήσει την κρίση.

Κάθε πρωί, ακόμη και τώρα που έχει φτάσει 81 ετών, ο Τζων Νας ακολουθεί μια ιεροτελεστία: αναζητεί στον υπολογιστή του τις τιμές των πρώτων υλών, διαβάζει τη Νιου Γιορκ Τάιμς και περιτρέχει το σάιτ του ΒΒC, που είναι το αγαπημένο του γιατί προσφέρει μια παγκόσμια, και όχι αμερικανική, εικόνα για τον κόσμο. Τον τελευταίο καιρό τρώει ακόμη περισσότερες ώρες στο Διαδίκτυο, προσπαθώντας να καταλάβει τα αίτια της οικονομικής κρίσης. Δεν του φτάνει η εξήγηση που έχει να κάνει με τα δάνεια υψηλού κινδύνου και την έκρηξη της φούσκας των ακινήτων. Και ασφαλώς αρνείται να επιρρίψει την ευθύνη σ΄ αυτό που αγαπά περισσότερο, τα μαθηματικά. «Δεν οδήγησαν τον κόσμο στο χείλος του γκρεμού οι μαθηματικοί που δημιουργούν όλο και πιο σύνθετα μοντέλα για να χρησιμοποιηθούν ως οικονομικά εργαλεία», λέει σε συνέντευξή του στη Ρεπούμπλικα. «Η ευθύνη ανήκει σ΄ αυτούς που τα χρησιμοποίησαν με τρόπο παράλογο και άπληστο. Και τώρα έχουμε εισέλθει σε έναν φαύλο κύκλο όπου κάθε πράγμα παρασέρνει τα υπόλοιπα».

Ο Νας συμφωνεί με το πακέτο στήριξης της οικονομίας που ανακοίνωσε ο Ομπάμα, καθώς στηρίζεται σε δύο ορθά από θεωρητική άποψη στοιχεία: τα επιδόματα ανεργίας και τα δημόσια έργα. Δεν μπορεί να αποκλείσει μάλιστα ότι στην επιδείνωση της κρίσης συμβάλλουν και κάποιοι πλούσιοι και ισχυροί της παγκόσμιας οικονομίας που δεν είναι ικανοποιημένοι με την εκλογή του Ομπάμα και την πολιτική που ακολουθεί. Σε κάθε περίπτωση, δεν μπορεί παρά να βρεθεί μια καινούργια ισορροπία, που θα βρίσκεται όμως μοιραία σε χαμηλότερα επίπεδα από αυτά που έχουμε συνηθίσει. Πρόκειται ουσιαστικά για την άλλη όψη της Θεωρίας των Παιγνίων: εκεί, ο Αμερικανός μαθηματικός είχε ξεκινήσει από την υπόθεση ότι όλοι οι παίκτες μπορούν να κερδίσουν, ενώ εδώ διαπιστώνει ότι όλοι μπορούν θαυμάσια να χάσουν. Όπως λέει ένα παλιό αγγλικό ρητό, φυσά ένας παράξενος άνεμος, που δεν κουβαλά μαζί του τίποτα καλό.

«Σώζοντας τον κόσμο με τους αριθμούς»: αυτός είναι ο φιλόδοξος τίτλος της διάλεξης που θα δώσει την ερχόμενη εβδομάδα ο Νας στο Φεστιβάλ Μαθηματικών της Ρώμης. Όταν είσαι βυθισμένος στα μαθηματικά- τονίζει - βλέπεις τον κόσμο μ΄ άλλο μάτι. Ίδια βλέπεις τη Γη άμα την παρατηρείς από το Διάστημα κι από το παράθυρο; Ίσως έτσι να εξηγείται η επιστροφή των μαθηματικών στο προσκήνιο. Πρόσφατα δημοσιεύτηκε μια έρευνα για τα εκατό δημοφιλέστερα επαγγέλματα στην Αμερική, και την πρώτη θέση καταλάμβαναν οι μαθηματικοί. Τελευταίοι ήταν οι ξυλοκόποι.