Η αξιολόγηση των δασκάλων

Μια δασκάλα του νηπιαγωγείου κάθεται σε μια αίθουσα διδασκαλίας περικυκλωμένη από επτά παιδιά και τους μαθαίνει την αλφαβήτα. Δύο κορίτσια στα δεξιά της είναι ιδιαίτερα ζωηρά, κι όλο θέλουν να μπουν στον κύκλο και να πιάσουν το βιβλίο. Εκείνη δεν τα επιπλήττει. Βρίσκεται στο γράμμα Κ και ρωτά αν το όνομα κάποιου παιδιού αρχίζει με αυτό το γράμμα. «Εγώ!», λέει ο Κάλβιν.«Ο Κάλβιν αρχίζει από Κ», λέει η δασκάλα. «Κι εγώ!», φωνάζει η Βενίσα. «Όχι, Βενίσα. Το δικό σου όνομα αρχίζει από Β».

Πρόκειται για μια καλή δασκάλα. Κάνει βέβαια κάποια λάθη (έπρεπε να δείξει τη διαφορά ανάμεσα στο Κ και στο Β και να βάλει τα παιδιά να διαβάσουν αυτά τα δύο γράμματα), αλλά ενθαρρύνει τα παιδιά να συμμετέχουν, αντιλαμβάνεται τις ευαισθησίες τους και δεν αφήνει καμιά παρέμβαση ασχολίαστη. Θα μπορούσε απλώς να αγνοήσει την παρατήρηση της Βενίσα ή, το πιο συνηθισμένο, να της πετάξει ένα «Λάθος!». Θα μπορούσε επίσης να εκνευριστεί με τη φασαρία και να βάλει μια φωνή. Αν δεν αντιδρά με αυτόν τον τρόπο, κι αν έχει μια καλή επικοινωνία με τα παιδιά, δεν έχει να κάνει με τα τυπικά της προσόντα. Ο καλός δάσκαλος δεν είναι κατ΄ ανάγκη αυτός που έχει διδακτορικό. Και οι ικανότητές του δεν μπορεί να αξιολογηθούν πριν να μπει στην τάξη.

Το αποφασιστικό κριτήριο για το επίπεδο της εκπαίδευσης δεν είναι ούτε το σύστημα των εισαγωγικών εξετάσεων ούτε ο αριθμός των μαθητών στην τάξη, αλλά η ποιότητα των δασκάλων. Σύμφωνα με μια έρευνα του Έρικ Χάνουσεκ, ενός οικονομολόγου του Στάνφορντ, οι μαθητές ενός πολύ κακού δασκάλου μαθαίνουν κατά μέσο όρο σε έναν χρόνο τη μισή από την ύλη που πρέπει να διδαχθούν. Και οι μαθητές ενός πολύ καλού δασκάλου μιάμιση φορά αυτή την ύλη. Η διαφορά που τους χωρίζει είναι εντυπωσιακή: η διδασκαλία ενός ολόκληρου σχολικού έτους! Ο ίδιος οικονομολόγος υπολόγισε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα μπορούσαν να «πιάσουν» τις πιο ανεπτυγμένες χώρες στον τομέα της παιδείας (όπως είναι ο Καναδάς και το Βέλγιο) αντικαθιστώντας απλώς το χειρότερο 6-10% των δασκάλων των δημοσίων σχολείων με μέτριους δασκάλους. Πώς μπορεί να γίνει όμως μια αποτελεσματική αξιολόγηση;

Ο μόνος τρόπος, γράφει ο Μάλκολμ Γκλάντγουελ στον Νιου Γιόρκερ, είναι να δοκιμάζονται οι δάσκαλοι στην τάξη στη διάρκεια μιας περιόδου «μαθητείας». Με δεδομένο το χάσμα που χωρίζει τους άριστους από τους χείριστους, υπολογίζεται ότι θα πρέπει να δοκιμάζονται τέσσερις υποψήφιοι για να εντοπίζεται ένας καλός δάσκαλος. Κι αυτός ο δάσκαλος θα πρέπει να αμείβεται πολύ καλά. Η μέθοδος αυτή είναι ενδεχομένως αντιπαραγωγική. Κι αν για τα αμερικανικά δεδομένα είναι προωθημένη, για τα ελληνικά είναι ασφαλώς εξωπραγματική. Αλλά ο διάλογος για την παιδεία πρέπει επιτέλους να ξεκινήσει.