Να αποτύχουμε καλύτερα

«Θέλω να είμαι ο ταχυδρόμος, όπως εκείνη η υπέροχη φυσιογνωμία στην ταινία για τον Πάμπλο Νερούδα. Είναι ωραία δουλειά να είσαι καθηγητής, να είσαι αυτός που μοιράζει τα γράμματα, κι ας μην τα γράφεις εσύ».

Είπε κι άλλα ενδιαφέροντα πράγματα ο Τζωρτζ Στάινερ στη συνέντευξή του στην Ελ Παΐς. Παρομοίασε, ας πούμε, την ταυτόχρονη μετάφραση με τον οργασμό. Απαρίθμησε τρεις πόλεις όπου αισθάνεσαι ότι βρίσκεσαι πραγματικά στην Ευρώπη: Βαρκελώνη, Δουβλίνο, Μιλάνο. Ξεχώρισε τους αγαπημένους του εν ζωή συγγραφείς: Μάριο Βάργκας Γιόσα, Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες, Γκύντερ Γκρας, Σαλμάν Ρούσντι και, κυρίως, Φίλιπ Ροθ, «ο πιο έξυπνος άνθρωπος στον κόσμο». Εξέφρασε την πεποίθηση ότι η επόμενη καλλιτεχνική, πνευματική και επιστημονική δύναμη δεν θα είναι η Κίνα, αλλά η Ινδία. Υπενθύμισε τον περίφημο ορισμό του Σάμιουελ Μπέκετ για τη ζωή: «Προσπάθησες. Απέτυχες. Δεν πειράζει. Να προσπαθήσεις ξανά. Να αποτύχεις ξανά. Να αποτύχεις καλύτερα».

Κι όμως, απ΄ όλη αυτή τη συνέντευξη-ποταμό, αυτό που έμεινε είναι μια αποστροφή του για τον ρατσισμό. «Είναι εύκολο να κάθεσαι στην πολυθρόνα σου και να λες ότι ο ρατσισμός είναι κάτι φρικτό», τόνισε. «Θα λέγατε όμως το ίδιο αν μετακόμιζε δίπλα σας μια οικογένεια από την Τζαμάικα με έξι παιδιά, που θα άκουγε όλη μέρα ρέγκε και ροκ εντ ρολ; Ή αν ερχόταν ένας μεσίτης και σας πληροφορούσε ότι από τότε που μετακόμισε αυτή η οικογένεια στη γειτονιά, η αξία του σπιτιού σας έχει μειωθεί δραματικά;» Η αναδημοσίευση αυτού- και μόνο αυτού- του αποσπάσματος από τον βρετανικό Τύπο προκάλεσε κατακραυγή. «Από έναν άνθρωπο με το παρελθόν του Στάινερ δεν περίμενα μια τέτοια γενικευμένη επίθεση εναντίον μιας ολόκληρης εθνότητας», δήλωσε ο εκπρόσωπος του Μουσουλμανικού Συμβουλίου. «Αυτός ο ιδιότροπος γέρος καλά θα έκανε να κάθεται σπίτι του και να πίνει τσάι, αντί να διοχετεύει στο κοινωνικό σύνολο τις ρατσιστικές του προκαταλήψεις», τόνισε η θεατρική συγγραφέας και κριτικός Μπόνι Γκριρ.

Χρειάστηκε λοιπόν να φτάσει στα ογδόντα του ο πολυγραφότατος διανοητής και συγγραφέας, για να πληροφορηθεί από τους πολιτικά ευπρεπείς ότι δεν μπορεί να μιλά ελεύθερα. Ο γιος των Αυστριακών εβραίων που πρώτα μετανάστευσαν στο Παρίσι κι ύστερα διέφυγαν στη Νέα Υόρκη για να γλιτώσουν από τον ναζισμό έφτασε να κατηγορηθεί για ρατσισμό εναντίον των Τζαμαϊκανών. Πολλοί ήταν πάντως και εκείνοι που τον υπερασπίστηκαν. «Ο,τιδήποτε μας κάνει να μιλάμε για προβλήματα όπως ο ρατσισμός είναι ευπρόσδεκτο», λέει ο Τζων Άλισον, που διδάσκει νομικά στο Κέιμπριτζ. «Δεν είμαι υπερήφανος γι΄ αυτό, αλλά η ανθρώπινη φύση μάς κάνει μερικές φορές όλους ρατσιστές», συμπληρώνει ο ιστορικός και δημοσιογράφος Μαξ Χάστινγκς.

Έτσι κι αλλιώς, όλοι ετοιμαζόμαστε για το επόμενο λάθος μας. Κι αυτό που έχει σημασία είναι να προσπαθούμε να αποτύχουμε καλύτερα.