Κλοπή ταυτότητας

«Πρόκειται για την ιστορία τριών ανθρώπων που προσπαθούν να επιβιώσουν σε μια πόλη γεμάτη με τον ακραίο φόβο της απόγνωσης και του περίλυπου βιολοντσελίστα που παίζει απτόητος ανάμεσά τους».

Έτσι περιγράφει ο εκδοτικός οίκος Random Ηouse τον «Τσελίστα του Σαράγεβο», ένα βιβλίο του 32χρονου Καναδού Στήβεν Γκάλογουεϊ που κυκλοφόρησε πρόσφατα και έχει ήδη διθυραμβικές κριτικές. Ο συγγραφέας, που διδάσκει δημιουργική γραφή στο Βανκούβερ, εμπνεύστηκε από την ιστορία του Βόσνιου μουσικού Βέντραν Σμαΐλοβιτς, που έπαιζε το 1992 με το τσέλο του επί 22 συνεχείς ημέρες το Αdagio του Αλμπινόνι ανάμεσα στα ερείπια του Σαράγεβο για να τιμήσει τη μνήμη 22 συμπολιτών του που είχαν σκοτωθεί από Σέρβους ελεύθερους σκοπευτές ενώ περίμεναν στην ουρά για να αγοράσουν ψωμί. Το βιβλίο μεταφέρει τον αναγνώστη στην παράνοια εκείνου του πολέμου, με μια κοσμοπολίτικη πόλη να πολιορκείται και να βομβαρδίζεται επί δύο χρόνια, και τους 400.000 κατοίκους της να προσπαθούν να διασώσουν τα παιδιά τους, τα σπίτια τους, την αξιοπρέπειά τους, τη ζωή τους.

Η φωτογραφία του Σμαΐλοβιτς να κρύβει συντετριμμένος το πρόσωπό του ανάμεσα στους τάφους του Κοιμητηρίου των Ηρώων έκανε τον γύρο του κόσμου. Καλλιτέχνες σαν τον Ντέιβιντ Μπάουι, τον Πωλ ΜακΚάρτνεϊ και τους U2 ζήτησαν να παίξουν μαζί του. Η Τζόαν Μπαέζ τον επισκέφθηκε στο Σαράγεβο, όπου επιστρέφει τον άλλον μήνα για τις ανάγκες ενός ντοκιμαντέρ για τη ζωή της. Αλλά εκείνος δεν ζει πια εκεί. Έχει μετακομίσει εδώ και χρόνια στο Ουόρενποϊντ, στα σύνορα ανάμεσα στη Βόρεια Ιρλανδία και την Ιρλανδική Δημοκρατία, όπου γράφει μουσική και παίζει σκάκι. Εκεί έλαβε ένα αντίτυπο του βιβλίου, με αφιέρωση του συγγραφέα και τη διευκρίνιση ότι ο ήρωας δεν είναι βασισμένος στο πρόσωπό του. Ο Σμαΐλοβιτς έγινε έξαλλος. «Έκλεψαν το όνομα και την ταυτότητά μου», λέει στους Τάιμς. «Διαφημίζουν το προϊόν τους με το δικό μου όνομα. Γράφουν ανοησίες, όπως ότι έπαιζα μόνο για 22 ημέρες, αλλά εγώ έπαιζα όλη μου τη ζωή στο Σαράγεβο, κι όσο διαρκούσε η πολιορκία έπαιζα κάθε μέρα. Εμένα δεν με ενδιαφέρει αυτή η ματωμένη μυθιστοριογραφία, με ενδιαφέρει η πραγματικότητα».

Ο Σμαΐλοβιτς απειλεί τώρα να επιστρέψει στο Σαράγεβο και να κάψει το τσέλο του στο ίδιο σημείο όπου έπαιζε για τους νεκρούς. Όσο για τον Γκάλογουεϊ, δεν καταλαβαίνει τίποτα. Τα στοιχεία τα πήρε από το Ιnternet. Τους ήρωες τους έφτιαξε μόνος του. Με τον καλλιτέχνη δεν θεώρησε αναγκαίο να έλθει σε επαφή αφού τον βάζει να παίζει μόνο στις πέντε πρώτες σελίδες. Κι ούτε πιστεύει πως πρέπει να τον πληρώσει, αφού θα έπρεπε τότε να κάνει το ίδιο και με τους 25 ανθρώπους που τους πήρε συνέντευξη για να γράψει το βιβλίο. Απλή λογική, τετράγωνη. Η σύγκρουση των πολιτισμών.