Ζητείται φαντασία

Μια εποχή, ο Ταγίπ Ρετζέπ Ερντογάν θεωρούνταν ένας από τους ικανότερους πολιτικούς στην Ευρώπη. Αλλά είχε υπερβολική εμπιστοσύνη στον εαυτό του. Και τώρα κινδυνεύει να βγει στη σύνταξη.

Η μάχη που διεξάγεται αυτόν τον καιρό στην Τουρκία μπορεί να διαβαστεί με πολλούς τρόπους. Μπορεί να θεωρηθεί μια επίθεση του «βαθέος κράτους», που βλέπει να αναδύεται μια καινούργια μεσαία τάξη, την οποία δεν ελέγχει. Μπορεί να αποτελεί μια σύγκρουση ανάμεσα σε δύο Δεξιές, την κυβέρνηση και την αντιπολίτευση, όπως έλεγε τις προάλλες στη Ρεπούμπλικα ο καθηγητής Μουράτ Μπελγκέ. Μπορεί να πρόκειται για μια εκστρατεία εναντίον θεμελιωδών δικαιωμάτων, όπως είναι το δικαίωμα μιας φοιτήτριας να φορά μαντίλα στο Πανεπιστήμιο: το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων διαμαρτυρήθηκε έντονα για την πρόσφατη απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου. Μπορεί ακόμα να είναι μια μάχη για την «ψυχή» της Τουρκίας, όπως γράφει η Ζεϊνό Μπαράν στο χθεσινό φύλλο της Χέραλντ Τρίμπιουν.

Σύμφωνα με την 36χρονη Μπαράν, που είναι Τουρκο-Αμερικανίδα και είχε προκαλέσει αίσθηση πριν από δύο χρόνια όταν έγραψε στο Νιούζουικ ότι οι πιθανότητες να γίνει πραξικόπημα στην Τουρκία είναι 50%, οι μεταρρυθμίσεις που έχει κάνει ο Ερντογάν αποσκοπούν αποκλειστικά στη διεύρυνση των ελευθεριών της συντηρητικής θρησκευτικής βάσης. Ελάχιστη προσοχή έχει δοθεί στα προβλήματα φιλελεύθερων Μουσουλμάνων όπως είναι οι Αλεβίτες, που αποτελούν το 20% του πληθυσμού. Η διαφωνία τιμωρείται. Και οι γυναίκες εξαφανίζονται σταδιακά από τον χώρο της εργασίας: το ποσοστό της συμμετοχής τους στην εργατική δύναμη έχει μειωθεί σε 22%, έναντι 34% που ήταν το 1990.

Οι ιδεολόγοι και οι προβοκάτορες που ηγούνται σήμερα των δύο αντιπάλων στρατοπέδων απειλούν να ξεσκίσουν την Τουρκία, σημειώνει η αρθρογράφος. Και η Δύση κάνει τα πράγματα χειρότερα με δηλώσεις που έχουν στόχο την ενίσχυση της δημοκρατίας, αλλά στην πράξη οδηγούν στο αντίθετο αποτέλεσμα: σπρώχνουν την Τουρκία στην αγκαλιά της Ρωσίας και του Ιράν. Το κλίμα που επικρατεί σήμερα στη χώρα χαρακτηρίζεται από ένταση, ανταγωνισμό, καχυποψία και παράλυση, το ακριβώς αντίθετο δηλαδή του κλίματος σταθερότητας και ηρεμίας που επικρατούσε πριν από 18 μήνες. Και πολλοί από τους νέους ανθρώπους που είχαν επενδύσει στο κυβερνών κόμμα αισθάνονται σήμερα απογοητευμένοι και προδομένοι. «Κάνω απλώς αυτό που μου λένε», ομολογεί ένας νεαρός βουλευτής του ΑΚΡ στον ανταποκριτή των Φαϊνάνσιαλ Τάιμς.

Ποιος φταίει γι΄ αυτή την καταστροφική αλλαγή κλίματος; Ο τυχοδιωκτισμός της αντιπολίτευσης και τα στρατηγικά λάθη της κυβέρνησης. Τι μπορεί να γίνει; Όχι πολλά. Το κλείσιμο του κυβερνώντος κόμματος, που είναι και η πιθανότερη εξέλιξη, θα οδηγήσει σε ακόμη μεγαλύτερη αστάθεια και αβεβαιότητα. Η Ευρώπη δεν μπορεί να παραμείνει θεατής των εξελίξεων και να αρκείται σε γενικόλογες διακηρύξεις. Επιτέλους, κάποιος πρέπει να επιδείξει λίγη φαντασία.