Ένα τσουνάμι από τη Βενεζουέλα

«Κανείς δεν περίμενε ότι η κλασική μουσική θα γινόταν ένα όπλο για την κοινωνική αλλαγή. Αλλά εμείς αποδείξαμε ότι οι ουτοπίες μερικές φορές γίνονται πραγματικότητα». Γκουστάβο Ντουνταμέλ

Όλα ξεκίνησαν το 1974 από έναν άνθρωπο που λεγόταν Χοσέ Αντόνιο Αμπρέου, ήταν διευθυντής ορχήστρας και αγαπούσε την πατρίδα του, τη Βενεζουέλα. Ο Αμπρέου δημιούργησε ένα επαναστατικό σύστημα εκπαίδευσης των παιδιών στην κλασική μουσική, το οποίο δεν βασίζεται στην ατομική επιτυχία- όπως συμβαίνει στην Ευρώπη- αλλά στη συλλογική δουλειά, στις ορχήστρες. Ο στόχος του ήταν να βγουν τα παιδιά από την περιθωριοποίηση και να μάθουν την κλασική μουσική από νωρίς, να την αγαπήσουν, να καταλάβουν τη δύναμή της. Σήμερα έχουν ενταχθεί στο σύστημα αυτό 300.000 παιδιά. Και ο Ούγκο Τσάβες έχει βάλει στόχο να γίνουν σύντομα ένα εκατομμύριο.

Ένα από τα παιδιά αυτά γιόρτασε προχθές τα 27 του χρόνια με μια συναυλία στη Σαραγόσα. Αποθεώθηκε, όπως και την επομένη στη Μαδρίτη, όπως και σε όλες του τις συναυλίες. Η Ορχήστρα Νέων Σιμόν Μπολίβαρ, την οποία διευθύνει εδώ και εννιά χρόνια ο Γκουστάβο Ντουνταμέλ, έπαιξε την Εβδόμη Συμφωνία του Μπετόβεν («την αποθέωση του χορού», όπως έλεγε ο Βάγκνερ), την Πέμπτη του Τσαϊκόφσκι («που είναι ο μεγαλύτερος συνθέτης μπαλέτων όλων των εποχών») και την Ιεροτελεστία της άνοιξης του Στραβίνσκι («μια μουσική που βγαίνει κατευθείαν από τα έγκατα της γης, ηφαιστειακή, προϊστορική, και σε κατακτά»). Η Ελ Παΐς έγραψε για «μια διαβολική κίνηση, ένα τσουνάμι. Τόσο νέα παιδιά, τόσο άνετα. Με μια ψευδαίσθηση που γίνεται αντιληπτή σε κάθε χειρονομία, σε κάθε ματιά».

Ο πατέρας του Γκουστάβο έπαιζε τρομπόνι, αλλά εκείνος είχε κοντά χέρια και δεν μπορούσε να παίξει με το όργανο που είχαν στο σπίτι. Έμαθε έτσι βιολί, κάτι που αποδείχθηκε καταλυτικό για τη συνέχεια, «αφού όποιος παίζει βιολί ελέγχει το 70% αυτών που χρειάζεται ένας διευθυντής ορχήστρας». Η μουσική τον δίδαξε να είναι ταπεινός και να αγαπά τον πλησίον του. Βοήθησε βέβαια και η βαθιά θρησκευτική του πίστη. «Όταν βλέπεις ένα τυφλό παιδί οκτώ ετών, πολύ φτωχό, να παίζει πιάνο, και τον ρωτάς ποιος τον έμαθε και σου απαντά κανείς, ότι έμαθε μόνος του, έχεις την αίσθηση ότι υπάρχει εκεί κάτι ιερό. Πρέπει να ανοίξουμε τον δρόμο στο μήνυμα του αδύνατου».
Προσκεκλημένος του Σάιμον Ρατλ, του Ντάνιελ Μπάρενμποϊμ και του Κλάουντιο Αμπάντο, ο Ντουνταμέλ διευθύνει σήμερα τις μεγαλύτερες ορχήστρες του κόσμου. Όσο για τον Τσάβες, δεν έχει καμιά διάθεση να μιλήσει. «Είμαι μουσικός, όχι πολιτικός. Είμαι οπαδός της χώρας μου και ενός κόμματος που λέγεται Βενεζουέλα». Αυτό που έχει να πει είναι ότι στη χώρα του η μουσική σώζει σήμερα ζωές. Ναι, καλά διαβάσατε: στη Βενεζουέλα, η κλασική μουσική σώζει σήμερα ζωές.