Η λογοκρισία της επιστήμης

Εκείνη την 23η Ιουνίου του 1988 επικρατούσε καύσωνας στις Ηνωμένες Πολιτείες (λίγες ημέρες αργότερα το φαινόμενο θα ερχόταν και στην Ευρώπη, με τη θερμοκρασία να φτάνει στις 7 Ιουλίου στην Αθήνα τους 45 βαθμούς). Ο κόσμος ασφυκτιούσε, οι παραγωγοί δημητριακών ανησυχούσαν, οι πυρκαγιές είχαν ξεκινήσει. Και στην Ουάσιγκτον, ένας επιστήμονας ισχυριζόταν ενώπιον μιας επιτροπής της Γερουσίας κάτι πολύ ενδιαφέρον: ότι οι αφύσικα υψηλές θερμοκρασίες και η παρατεταμένη ξηρασία δεν ήταν αποτέλεσμα της φυσικής διακύμανσης του κλίματος, αλλά των δραστηριοτήτων του ανθρώπου. «Είμαι κατά 99% σίγουρος γι΄ αυτό που λέω», είχε πει ο Τζέιμς Χάνσεν, διευθυντής του Goddard Ιnstitute for Space Studies (GΙSS), ενός εργαστηρίου της ΝΑSΑ. Ένα χρόνο αργότερα, θα επαναλάμβανε τις ανησυχίες του ενώπιον μιας άλλης επιτροπής, με πρόεδρο κάποιον Αλ Γκορ. Σε ένα σημείο της κατάθεσής του, ο μετέπειτα αντιπρόεδρος της Αμερικής τον διακόπτει: «Γνωρίζετε ότι έρχεστε σε αντίφαση με τη γραπτή σας μαρτυρία;». «Ο λόγος είναι απλός», απαντά ο επιστήμονας. «Η τελευταία παράγραφος δεν είναι δική μου. Προστέθηκε από τους ανωτέρους μου».

Ήταν το πρώτο μόνο από μια σειρά κρουσμάτων λογοκρισίας εναντίον του Αμερικανού επιστήμονα, ο οποίος εξακολουθεί και σήμερα να είναι διευθυντής του GΙSS, να μελετά το κλίμα του πλανήτη και να ανησυχεί. Οι πιέσεις κορυφώθηκαν το 2005. «Μου απαγόρευσαν να μιλώ στα μέσα ενημέρωσης», λέει ο Χάνσεν στη Μοντ. «Όταν κάποιος δημοσιογράφος ζητούσε να μου μιλήσει, τον έστελναν αλλού. Όταν επέμενε, το αίτημά του γινόταν δεκτό, με την προϋπόθεση όμως να είναι παρών και κάποιος από τις δημόσιες σχέσεις της ΝΑSΑ». Ώσπου, τον Δεκέμβριο εκείνης της χρονιάς, κλήθηκε να μιλήσει στο συνέδριο της Αμερικανικής Γεωφυσικής Ένωσης. Και εκεί ξέσπασε. «Πλησιάζουμε σε ένα σημείο όπου η κλιματική μηχανή θα ξεφύγει από τον έλεγχό μας», προειδοποίησε τους χιλιάδες επιστήμονες που τον άκουγαν. «Η άρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών να μειώσουν τα αέρια του θερμοκηπίου θα οδηγήσει στη δημιουργία ενός τελείως διαφορετικού πλανήτη».

Τον επόμενο μήνα, οι κλιματικές αλλαγές έγιναν πρώτο θέμα στους Νιου Γιορκ Τάιμς. Όπως αποκαλύπτει όμως το βιβλίο «Λογοκρίνοντας την Επιστήμη» του Μαρκ Μπόουεν, που κυκλοφόρησε πριν από λίγες ημέρες στην Αμερική από τις εκδόσεις Dutton Βooks, οι πιέσεις συνεχίστηκαν. Θύμα δεν ήταν μόνο ο Χάνσεν και θύτης δεν ήταν μόνο η ΝΑSΑ. Η κυβέρνηση Μπους πίεζε, λογόκρινε, φίμωνε τους πάντες και τα πάντα. Αλλά το παιχνίδι το είχε χάσει. Ο Χάνσεν κατηγορήθηκε ότι παρατράβηξε το σχοινί, ότι έπαιξε τον Δον Κιχώτη, ότι δεν συνεργάστηκε με άλλους επιστήμονες, ότι πολιτικοποίησε ένα θέμα καθαρά επιστημονικό. Λάθος: το θέμα είναι εξόχως πολιτικό. Όπως είπε κι ο Αλ Γκορ αυτή την εβδομάδα στο Νταβός, καλοί οι λαμπτήρες εξοικονόμησης ενέργειας, αλλά πρέπει να αλλάξουν και οι νόμοι.