Τρία λεπτά το κεφάλαιο

Shosetsu, στα ιαπωνικά, σημαίνει «μυθιστόρημα». Και keitai, «κινητό». Αλλά keitai shosetsu δεν σημαίνει κινητό μυθιστόρημα, παρά μυθιστόρημα που έχει γραφτεί για να διαβαστεί στο κινητό. Η νέα μόδα στην Ιαπωνία.

«Είμαι κοντή, είμαι ανόητη, δεν είμαι όμορφη, είμαι άχρηστη, και δεν έχω κανένα όνειρο». Η αριστουργηματική αυτή στην πρωτοτυπία της φράση περιλαμβάνεται στο μυθιστόρημα που βγήκε πέρυσι πρώτο σε πωλήσεις στην Ιαπωνία, με δύο εκατομμύρια αντίτυπα. Λέγεται «Ο Ουρανός του Έρωτα», και το έγραψε μια 25χρονη γυναίκα που είναι γνωστή μονάχα με το όνομα Μίκα. Η ιδιαιτερότητά του είναι ότι γράφτηκε για να διαβαστεί σε κινητό τηλέφωνο. Στην τρίτη θέση ήταν το sequel αυτού του βιβλίου, με τίτλο «Ο ουρανός σου», ενώ στη δεύτερη αναδείχθηκε ένα άλλο μυθιστόρημα για κινητό τηλέφωνο, το «Κόκκινο κορδόνι», γραμμένο επίσης από μια νεαρή γυναίκα, τη Μάι.

Η μόδα των keitai shosetsu ξεκίνησε το 2002. Τέσσερα χρόνια αργότερα, οι πωλήσεις on line είχαν φτάσει τα 10 δισεκατομμύρια γιεν, κάπου 60 εκατομμύρια ευρώ. Τα βιβλία αυτά δεν λάμπουν με τη λογοτεχνική τους αξία. Καθώς η οθόνη του κινητού τηλεφώνου δεν είναι μεγάλη (χωρά 100 χαρακτήρες), οι φράσεις πρέπει να είναι πολύ σύντομες. Δεδομένου ότι πολλά από τα βιβλία αυτά διαβάζονται στο μετρό, κάθε κεφάλαιο πρέπει να μπορεί να διαβάζεται το πολύ μέσα σε τρία λεπτά, όσο χρόνο απέχουν κατά μέσο όρο οι σταθμοί μεταξύ τους. Τα θέματα έχουν να κάνουν συνήθως με σεξ, βιασμούς, φόνους και ΑΙDS. Η πλοκή είναι απλή, οι διάλογοι πλούσιοι και τα ηθικά διδάγματα απαραίτητα. Ο αναγνώστης έχει την εντύπωση ότι συμμετέχει στη συγγραφή του βιβλίου, αφού ενώ το «κατεβάζει» έχει τη δυνατότητα και να σχολιάζει τα όσα διαμείβονται, ενώ πολλές φορές καλείται να γράψει και ο ίδιος μια ιστορία.

«Το γεγονός ότι οι νεαροί αναγνώστες βομβαρδίζονται με φτωχές εκφράσεις και στοιχειώδες λεξιλόγιο θα αυξήσει τον αναλφαβητισμό και θα καταστρέψει την ικανότητά τους να εκφράζονται», λέει ένας κριτικός στους Τάιμς. Άλλοι, πάλι, πιστεύουν ότι τα keitai shosetsu δημιουργούν ένα καινούργιο αναγνωστικό κοινό και ότι είναι καλύτερα να διαβάζει κανείς τέτοια βιβλία παρά να μη διαβάζει καθόλου. Το ότι πολλά από τα βιβλία αυτά δεν είναι σκουπίδια αποδεικνύεται άλλωστε από το γεγονός ότι στη συνέχεια κυκλοφορούν σε κανονική, έντυπη, μορφή, ενώ κάποια γυρίζονται και σε ταινίες. «Πρόκειται για ένα ενδιαφέρον σύστημα», σημειώνει ο Κοϊσίρο Τομιόκα, που διδάσκει ιαπωνική λογοτεχνία στο Πανεπιστήμιο Κάντο Γκακουίν. «Το ερώτημα είναι κατά πόσον αυτή η νέα κατηγορία συγγραφέων θα μπορέσει να συνεχίσει να γράφει βιβλία με επαγγελματικό τρόπο». Από τα 17σύλλαβα χαϊκού μέχρι τα μάνγκα, η ιαπωνική λογοτεχνία έχει προσφέρει στο παρελθόν πρωτότυπες και υψηλής αισθητικής μορφές γραφής. Ίσως λοιπόν να παρουσιάζει τώρα μια αναγκαία «κοιλιά», και σύντομα να μας καταπλήξει ξανά.