Μέτρα μέχρι το τέσσερα

«Για πρώτη φορά στην πολιτική μας ιστορία, η έκφραση απολύτου μίσους για τον αντίπαλό μας αποτελεί ένδειξη όχι θλιβερής υπερβολής, αλλά καλού χαρακτήρα». Πήτερ Γουντ, από το βιβλίο του Μια Μέλισσα στο Στόμα (Εncounter, 2007)

O κόσμος είναι πολύ οργισμένος τελευταία. Για την ακρίβεια, η οργή γύρω μας όλο και μεγαλώνει. Οργισμένοι είναι οι πολιτικοί, όπως δείχνουν οι σκληροί χαρακτηρισμοί που ανταλλάσσουν ο Μπους και η Χίλαρυ, ο Μπράουν και ο Κάμερον, ο Καραμανλής και ο Παπανδρέου. Οργισμένοι είναι οι συνθέτες, όπως δείχνουν τα τραγούδια που κυκλοφορούν τελευταία με μισογυνικούς στίχους και παρανοϊκές φαντασιώσεις. Οργισμένοι είναι οι ποιητές: το τελευταίο ποίημα του Χάρολντ Πίντερ, με τίτλο «Γέλιο», απορρίφθηκε από τον διευθυντή του θεάτρου Crucible- που το είχε παραγγείλει- επειδή υπάρχουν φόβοι ότι οι αναφορές στον θάνατο και τα κομμένα κεφάλια θα ενοχλήσουν όσους παρίστανται στις κηδείες στις γειτονικές εκκλησίες. Οργισμένοι είναι ακόμη και οι αυτοκινητοβιομήχανοι. Όπως γράφει ο Γουντ, τα καινούργια αυτοκίνητα είναι όλο και πιο θυμωμένα, κάτι που ακούγεται λογικό, αφού τα οδηγούν όλο και πιο θυμωμένοι άνθρωποι.

Αν και η οργή αποτελεί ένα από τα επτά θανάσιμα αμαρτήματα, ξεχωρίζει από τα υπόλοιπα επειδή σπανίως λύνει το πρόβλημα που την προκάλεσε και ακόμη σπανιότερα αποβαίνει προς όφελος αυτού που την εκφράζει. Τη λαγνεία μπορούμε να την κατανοήσουμε, τη ζήλεια επίσης. Η λαιμαργία μπορεί να είναι βλαβερή, αλλά πώς να αντισταθείς στην ηδονή που σου χαρίζει ένα έξτρα κομμάτι πίτσα; Η ανεξέλεγκτη οργή, αντίθετα, μόνο σε κανένα έμφραγμα μπορεί να οδηγήσει. «Τα ξεσπάσματα οργής έχουν ενοχλήσει περισσότερο αυτούς που αγαπώ και με αγαπούν, παρά εκείνους εναντίον των οποίων κατευθυνόταν η οργή μου», γράφει ο Γκάρετ Κάιζερ στο Αίνιγμα της Οργής (Jossey-Βass, 2002). Ευεργετική μπορεί να αποβεί η οργή μόνο όταν εκδηλώνεται με ελεγχόμενο τρόπο. Όπως έλεγε ο Μαρκ Τουαίν, «όταν είσαι θυμωμένος, μέτρα μέχρι το τέσσερα. Όταν είσαι πολύ θυμωμένος, βλαστήμα».

Μήπως πρέπει λοιπόν η οργή να χαρακτηριστεί πνευματική διαταραχή; Ο Τζέρυ Ντέφενμπαχερ, ψυχολόγος στο Πανεπιστήμιο του Κολοράντο, υποστηρίζει μάλιστα ότι χρειαζόμαστε καμιά δεκαριά κατηγορίες «θυμικών διαταραχών», ώστε να καταστεί ευκολότερη η μελέτη τους και αποτελεσματικότερη η παρέμβαση των γιατρών. Άλλοι αντιτείνουν ότι κάτι τέτοιο θα διευκολύνει την αθώωση όσων κακοποιούν τη γυναίκα τους ή τα παιδιά τους, αφού θα μπορούν να υποστηρίξουν ότι τελούσαν υπό το κράτος μιας συγκεκριμένης «διαταραχής». Σε κάθε περίπτωση, φαίνεται ότι η οργή έχει πολύ βαθιά και πολύ προσωπικά αίτια. Ο Κάιζερ γράφει για έναν ερημίτη που ζούσε τον τέταρτο αιώνα σε μια απομακρυσμένη περιοχή της Αιγύπτου και, παράλληλα με τα πνευματικά του καθήκοντα, προσευχόταν συνεχώς να τον απαλλάξει ο Θεός από την οργή του. Αν όμως ένας ερημίτης δεν μπορεί να γλιτώσει από αυτό το αμάρτημα, τι να κάνουμε κι εμείς με τόσες πηγές έντασης γύρω μας;

Παρά ταύτα, με τρυφερότητα και χωρίς καθόλου οργή θα σας αφήσουμε για λίγες μέρες. Ραντεβού την παραμονή της Πρωτοχρονιάς. Καλά Χριστούγεννα σε όλους!