Διαβάζω, άρα υπάρχω

Πολλοί συγγραφείς είναι υπερήφανοι για τα βιβλία που έχουν γράψει. Αλλά ο Μπόρχες το είχε θέσει με διαφορετικό τρόπο: «Το καύχημά μου», έλεγε, «είναι τα βιβλία που έχω διαβάσει».

Κλάουντιο Μάγκρις: «Είναι αλήθεια ότι τα βιβλία αφηγούνται τη ζωή. Αφηγούνται όμως επίσης και την ανεπάρκειά τους απέναντι στη ζωή, όπως σ΄εκείνη την πολύ δυνατή σας σελίδα όπου η πρώτη ερωτική εμπειρία σάς κάνει να νιώσετε ότι καμιά λογοτεχνία δεν βρίσκεται στο ύψος αυτής της πράξης. Δεν υπάρχει ο κίνδυνος το βιβλίο να εκτραχύνει ή να νοθεύει την ύπαρξη; Οι μεγάλοι ιδρυτές της οικουμενικότητας, από τον Σωκράτη μέχρι τον Βούδα και τον Ιησού, δεν θέλησαν να γράψουν, φοβούμενοι ότι θα μουμιοποιήσουν τη ζωντανή πραγματικότητα του λόγου...».

Αλμπέρτο Μανγκέλ: «Μερικές φορές έχω την αίσθηση ότι ο Ιησούς, ο Βούδας και ο Σωκράτης γνώριζαν ότι κάποιος άλλος θα έγραφε για λογαριασμό τους. Ίσως να μην είχαν το φόβο που αναφέρετε, αλλά να είχαν διαβάσει πρόωρα Μαλλαρμέ και να πίστευαν πως όλες οι λέξεις, αν είναι σημαντικές, πρέπει να γίνουν βιβλία, αφού “κατά βάθος, ο κόσμος υπάρχει για να καταλήξει σε ένα καλό βιβλίο”. Αυτό θα δικαιολογούσε τη διαίσθησή μας ότι οι βιβλιοθήκες αποτελούν την ενσάρκωση του κόσμου μέσα από τις λέξεις».

Κ.Μ.: «Δεν υπάρχει ακόμη ο κίνδυνος ένα βιβλίο, εκτός από ένας ωκεανός όπου βυθιζόμαστε και κάνουμε υπέροχες ανακαλύψεις, να είναι και μια ασπίδα, ένα φράγμα ανάμεσα σε μας και τη ζωή; Ένα βιβλίο, έλεγε ο Βαλερύ, μας βοηθά να μη σκεφτόμαστε».

Α.Μ.: «Δεν είμαι βέβαιος ότι ο Βαλερύ είχε δίκιο. Ακόμη κι όταν παρασυρόμαστε από το ρεύμα των λέξεων, όταν αφηνόμαστε να μας οδηγήσει το κείμενο χωρίς να σταματάμε για να αναρωτηθούμε πού πηγαίνουμε, πιστεύω ότι η ανάγνωση από μόνη της διεγείρει τη σκέψη. Σαν να υπάρχει ένα ρεύμα κρυφό, υπόγειο, όπως στα όνειρα. Φυσικά, η μεγάλη πλειοψηφία της ανθρωπότητας δεν διαβάζει βιβλία...».

Κ.Μ.: «Σήμερα, αυτοί που διαβάζουν πραγματικά είναι οι μη επαγγελματίες αναγνώστες, οι ανώνυμοι, που δεν έχουν υποχρέωση να διαβάσουν. Οι επαγγελματίες αναγνώστες που πρέπει να έχουν άποψη για εκατοντάδες βιβλία- κριτικοί, εκδότες, δάσκαλοι- δεν διαβάζουν πάνω από μερικές σελίδες».

Α.Μ.: «Ας προσπαθήσουμε να είμαστε αισιόδοξοι. Ίσως να διαθέτουμε όλοι μας λίγη από την πίστη εκείνων των μουσουλμανικών αδελφοτήτων του Καΐρου, που δεν κατέστρεφαν ούτε ένα κομματάκι χαρτί επειδή μπορεί να περιείχε μυστικά το όνομα του Θεού. Ίσως να πιστεύουμε στο υποσυνείδητό μας ότι στο επόμενο χαρτάκι, στην επόμενη οθόνη, θα αποκαλυφθεί κάτι που θα μας φωτίσει ή θα μας σώσει. Αυτή είναι η μυστική μου ελπίδα».

(Από μια πρόσφατη συζήτηση ανάμεσα στον συγγραφέα του Δούναβη και τον Αργεντινό συγγραφέα και μεταφραστή Αλμπέρτο Μανγκέλ)