Η συνταγή του Φορντ

Κάθε τόσο κάποιος αναλυτής σε κάποιο μέρος του κόσμου βγαίνει και λέει ότι ο καπιταλισμός καταρρέει. Εντάξει, δεν το πολυπιστεύουμε, αλλά μας αρέσει να το ακούμε. Ιδιαίτερα όταν υπάρχουν σοβαρά επιχειρήματα.

Η πρώτη διαπίστωση είναι η έκταση της επισφαλούς εργασίας. Στην Ιαπωνία, το 32% των θέσεων εργασίας είναι επισφαλείς. Στη Γερμανία, 6,3 εκατομμύρια άνθρωποι εργάζονται 15 ώρες την εβδομάδα και αμείβονται με 400 ευρώ τον μήνα. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, η μέση διάρκεια εργασίας έχει μειωθεί από 38,6 ώρες το 1965 σε 33,7 ώρες. Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, που δεν είναι ακριβώς αριστερό ίδρυμα, το μέρος του πλούτου που πηγαίνει στους μισθούς έχει μειωθεί στην Ευρώπη και την Ιαπωνία κατά 10%. Αλλά και εκείνοι που έχουν σταθερή εργασία είναι αναγκασμένοι να περιορίζουν τα μισθολογικά τους αιτήματα, αφού τη θέση των διαπραγματεύσεων έχει πάρει μια απλή πρόταση: «Άμα δεν σ΄ αρέσει, ψάξε αλλού!».

Η δεύτερη διαπίστωση είναι το ύψος της χρέωσης των νοικοκυριών. Στην Ιαπωνία, τις Ηνωμένες Πολιτείες, την Ισπανία, την Αγγλία, τη Δανία, σε όλες τις χώρες που οι φιλελεύθεροι θεωρούν πρότυπα, η ανάπτυξη διατηρείται χάρις στην υπερχρέωση των ιδιωτών. Απόδειξη είναι η κρίση των δανείων υψηλού κινδύνου (subprimes). Το χρέος των Ηνωμένων Πολιτειών αυξήθηκε πέρυσι οκτώ φορές πιο γρήγορα από το ΑΕΠ. Αν η κρίση στα ακίνητα επεκταθεί και στην υπόλοιπη οικονομία, οι επιπτώσεις θα είναι άμεσες στην Κίνα, που οφείλει μεγάλο μέρος της ανάπτυξής της στις εξαγωγές προς τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρώπη.

Ο υπερφιλελευθερισμός μπορεί να μας οδηγήσει στην καταστροφή, λέει στη Λιμπερασιόν ο Πιερ Λαρουτιρού, υπεύθυνος του γαλλικού Σοσιαλιστικού Κόμματος για την Ευρώπη και συγγραφέας της «Μαύρης Βίβλου του Φιλελευθερισμού» (Εκδ. Du Rocher). Για να αποτραπεί το κακό, πρέπει να αναπροσαρμοστούν οι κανόνες που διατύπωσαν στην εποχή τους ο Φορντ, ο Μπέβεριτζ και ο Κέινς. Το 1917, το αφεντικό της αμερικανικής αυτοκινητοβιομηχανίας εξηγούσε ότι μπορεί να είχε διπλασιάσει την παραγωγικότητα των εργοστασίων του, αλλά αυτό δεν ήταν αρκετό: έπρεπε και να διοχετευθεί στην αγορά αυτή η παραγωγή, δηλαδή να υπάρχουν καταναλωτές με πραγματική αγοραστική δύναμη. Άρα, οι μισθοί να αυξάνονται ανάλογα με την παραγωγικότητα. Χρειάστηκε να περάσει ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος για να υιοθετηθεί αυτή η πρόταση. Ακολούθησε η υιοθέτηση του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης που επεξεργάστηκε ο Μπέβεριτζ. Όσο για τον Κέινς, μας έμαθε πως όταν αυτοί οι δύο κανόνες δεν είναι αρκετοί, πρέπει να επεμβαίνει διορθωτικά το Κράτος.

Ποιος πρέπει να ασκεί πίεση για να γίνονται αυτές οι διορθώσεις; Η Αριστερά. Και πού βρίσκεται η Αριστερά; Ιδιωτεύει. Όπως λέει ο Λαρουτιρού, κάποιοι ηγέτες των σοσιαλιστικών κομμάτων θα πρέπει μια μέρα να δικαστούν με την κατηγορία ότι δεν βοήθησαν λαούς που κινδυνεύουν...