Στην εποχή του Ιβάν του Τρομερού

Στις προεδρικές εκλογές του 2004, ο Βλαντίμιρ Πούτιν έλαβε στη δημοκρατία του Νταγκεστάν 102%. Ας μη διαμαρτύρονται λοιπόν η αντιπολίτευση και η Δύση για τις προχθεσινές εκλογές: η ρωσική δημοκρατία σημειώνει αδιαμφισβήτητες προόδους.

Η συζήτηση έγινε τον περασμένο Οκτώβριο και στο πάνελ, μεταξύ άλλων, ήταν ο σκηνοθέτης Νικήτα Μιχάλκοφ και ο συγγραφέας Βίκτορ Γεροφέγιεφ. Όταν ο πρώτος, εξ ονόματος υποτίθεται δεκάδων χιλιάδων καλλιτεχνών, διάβασε ένα γράμμα με το οποίο ζητούσε από τον πρόεδρο Πούτιν να μείνει στη θέση του και μετά τον ερχόμενο Μάρτιο, ο δεύτερος έγινε έξαλλος. «Έχεις ακούσει τίποτα για προσωπολατρία;» τον ρώτησε. Τα τηλέφωνα της εκπομπής πήραν φωτιά. Και το περίεργο ήταν ότι οι περισσότεροι τηλεθεατές τάσσονταν υπέρ του Γεροφέγιεφ. «Ήταν ένα ιστορικό γεγονός», λέει σήμερα ο συγγραφέας στον απεσταλμένο της Κοριέρε ντέλα Σέρα. «Ξαφνικά έγινα ο εθνικός ήρωας της ιντελιγκέντσια, μου τηλεφώνησαν από διάφορες πόλεις για να μου εκφράσουν την αλληλεγγύη τους».

Ήταν ασφαλώς ένα μεμονωμένο επεισόδιο, μια από τις σπάνιες στιγμές αδυναμίας του Κρεμλίνου, που κατά τα άλλα ασκεί ασφυκτικό έλεγχο (και) στην τέχνη. Πριν από μερικές εβδομάδες, ο υπουργός Πολιτισμού λογόκρινε βιαίως μια έκθεση σύγχρονης ρωσικής τέχνης που εγκαινιάστηκε στο Παρίσι, επιβάλλοντας την απόσυρση δεκάδων έργων. Ο ιδιοκτήτης μιας γκαλερί που εξέθετε το έργο ενός Γεωργιανού καλλιτέχνη ξυλοκοπήθηκε άγρια πέρυσι από αγνώστους, χωρίς οι αρχές να συλλάβουν κανέναν. «Δημιουργούν μια κατάσταση τύπου Ιράν», καταγγέλλει ο Γεροφέγιεφ. «Επιστρέφουμε στην εποχή του Ιβάν του Τρομερού», συμπληρώνει ο γνωστός λογοτέχνης Βλαντίμιρ Σορόκιν.

Και γιατί οι Ρώσοι είναι τόσο χαρούμενοι μ΄ αυτό; Γιατί ψηφίζουν μαζικά έναν άνθρωπο που τους στερεί τα δικαιώματα και τις ελευθερίες; Ο Γεροφέγιεφ έχει μια εξήγηση. «Ο Ρώσος είναι ένα ον βαθύτατα ανήθικο, η δημοκρατία δεν του ταιριάζει», γράφει στο τελευταίο του βιβλίο με τίτλο «Η εγκυκλοπαίδεια της ρωσικής ψυχής». Το βιβλίο τελειώνει με μια σκηνή στο λόφο Λένιν, όπου δύο ηλίθιοι ανεγείρουν ένα μνημείο στο νέο Θεό. «Ό,τι ακριβώς συμβαίνει σήμερα δηλαδή», λέει ο συγγραφέας. Αλλά υπάρχει και η άλλη πλευρά. Υπάρχει η περίπτωση του 32χρονου Ρομάν Παβλόφ από την Αγία Πετρούπολη, που απολύθηκε από τη δουλειά του την εποχή του Γιέλτσιν και ξαναβρήκε δουλειά την εποχή του Πούτιν. Με μηνιαίο μισθό 1.700 ευρώ, ο Παβλόφ τρώει μια φορά την εβδομάδα σε εστιατόριο, κάνει διακοπές στο εξωτερικό, ενώ πρόσφατα πήρε ένα δάνειο κι αγόρασε ένα διαμέρισμα δύο δωματίων. Προχθές ψήφισε δαγκωτό Ενωμένη Ρωσία. «Η οικονομική ανάπτυξη δεν θα μπορούσε να επιτευχθεί χωρίς την εδραίωση του Πούτιν στην εξουσία», λέει στην ανταποκρίτρια των Φαϊνάνσιαλ Τάιμς. «Μπορεί να μη μου αρέσει ο ξυλοδαρμός και η σύλληψη αντικυβερνητικών διαδηλωτών. Αλλά η καταστολή της δημοκρατίας είναι το τίμημα που έπρεπε να πληρώσουμε».