Διαδοχικά σοκ

Στον καπιταλισμό πραγματικά ατυχήματα δεν υπάρχουν. Όλα γίνονται για κάποιο λόγο, και ο λόγος αυτός είναι η επιβολή του εγκληματικού νεοφιλελεύθερου δόγματος. Το υποστηρίζει η Ναόμι Κλάιν, και ο Τζόζεφ Στίγκλιτς συμφωνεί μαζί της.

Τη δεκαετία του ΄50, ο Αμερικανός ψυχίατρος Ίουεν Κάμερον έκανε για λογαριασμό της CΙΑ ένα πρωτοποριακό πείραμα: χρησιμοποίησε ηλεκτροσόκ για να «σπάσει» κάποιους ασθενείς του, ώστε στη συνέχεια να τους «επαναπρογραμματίσει». Το πείραμα δεν πέτυχε. Όπως διηγήθηκε στη Ναόμι Κλάιν ένα από τα θύματα αυτών των πειραμάτων, η Γκέιλ Κάσνερ, οι ασθενείς δεν συνήλθαν στην πραγματικότητα ποτέ. Σύμφωνα με την Αμερικανίδα δημοσιογράφο, ένα ανάλογο πείραμα πραγματοποιείται τα τελευταία πενήντα χρόνια σε διάφορες χώρες του κόσμου από τους υπέρμαχους της ελεύθερης αγοράς. Στη Χιλή του Πινοσέτ και στην Αργεντινή των διαδοχικών δικτατοριών, τα βασανιστήρια και οι δολοφονίες χρησιμοποιήθηκαν για να καμφθεί η αντίσταση του πληθυσμού στους Chicago Βoys. Η αστάθεια που επικράτησε στην Πολωνία και τη Ρωσία μετά την κατάρρευση του κομμουνισμού επέτρεψε στις κυβερνήσεις τους να επιβάλουν την περίφημη «θεραπεία- σοκ». Το καταστροφικό πέρασμα του κυκλώνα Κατρίνα από τη Νέα Ορλεάνη είχε ως αποτέλεσμα να εκδιωχθούν πολλοί φτωχοί μαύροι και να αντικατασταθούν πολλά δημόσια σχολεία από ιδιωτικά. Η 11η Σεπτεμβρίου επέτρεψε στον πρόεδρο Μπους να καταστρέψει το Ιράκ ώστε να δώσει τη θέση του σε μια χώρα όπου θα βασιλεύει η ελεύθερη αγορά.

Οι χώρες υφίστανται ένα πρώτο σοκ από πολέμους, τρομοκρατικές επιθέσεις, πραξικοπήματα και φυσικές καταστροφές, γράφει η Κλάιν στο νέο της βιβλίο με τίτλο «Το δόγμα-σοκ: η άνοδος του καπιταλισμού της καταστροφής» (εκδ. Μetropolitan Βooks). Στη συνέχεια υφίστανται ένα δεύτερο σοκ από τις εταιρείες και τους πολιτικούς που εκμεταλλεύονται τον φόβο και τον αποπροσανατολισμό από το πρώτο σοκ ώστε να προωθήσουν τα οικονομικά τους μέτρα. Όσοι τολμούν να αντισταθούν υφίστανται ένα τρίτο σοκ, από την αστυνομία, τον στρατό και τους βασανιστές. Αρκεί να θυμηθούμε την τύχη του Χιλιανού οικονομολόγου Ορλάντο Λετελιέρ, που συνέδεσε ευθέως τις συνταγές του Μίλτον Φρίντμαν με τα εγκλήματα του Πινοσέτ: το 1976 σκοτώθηκε στην Ουάσινγκτον από έκρηξη αυτοκινήτου που είχε παγιδεύσει με εκρηκτικά η μυστική αστυνομία της Χιλής.

Θεωρίες συνωμοσίας; Υπεραπλουστευτικά σενάρια; Μα και ο Φρίντμαν υπεραπλούστευε στις πλάτες φτωχών ανθρώπων, σημειώνει στους Νιου Γιορκ Τάιμς ο νομπελίστας οικονομίας Τζόζεφ Στίγκλιτς. Όταν το Αφρικανικό Εθνικό Κονγκρέσο ανέλαβε την εξουσία στη Νότια Αφρική, το πρώτο του μέλημα ήταν να αποτρέψει τον εμφύλιο πόλεμο. Από οικονομικά οι άνθρωποι δεν ήξεραν πολλά. Προκειμένου λοιπόν να μην τρομάξουν τους ξένους επενδυτές, ακολούθησαν τις συμβουλές του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και της Παγκόσμιας Τράπεζας. Αποτέλεσμα; Δεκατρία χρόνια μετά, η ανεργία μεταξύ των μαύρων έχει φτάσει το 48% και οι άνθρωποι που ζουν με κάτω από ένα δολάριο την ημέρα έχουν διπλασιαστεί. Αυτό δεν σημαίνει βέβαια ότι οι νεοφιλελεύθεροι έριξαν το απαρτχάιντ: επωφελήθηκαν απλώς από τον σαματά για να περάσουν τη γραμμή τους.