Η δικτατορία της μνήμης
Στη νουβέλα του «Φούνες ο μνήμων», ο Μπόρχες περιγράφει έναν τύπο ο οποίος είναι προικισμένος με μια απεριόριστη μνήμη. Είναι ανίκανος να ξεχάσει. Ώσπου μια μέρα αυτό το χάρισμα τον αφήνει παράλυτο.
O μεγάλος Αργεντινός πέθανε νωρίς και δεν πρόλαβε να δει ότι ο εφιάλτης που περιέγραφε θα γινόταν μια μέρα πραγματικότητα. Πριν από λίγες μέρες, ένας φυσικός της ΙΒΜ ονόματι Στιούαρτ Πάρκιν ανακοίνωσε ότι βρίσκεται στο τελευταίο στάδιο της επεξεργασίας μιας τεχνολογίας που λέγεται «μαγνητική μνήμη τυχαίας πρόσβασης» και θα μας επιτρέπει να αποθηκεύουμε έναν τεράστιο όγκο πληροφοριών σε έναν πολύ μικρό σκληρό δίσκο. Σαν να έχουμε, ας πούμε, μια ολόκληρη βιβλιοθήκη σε ένα iΡod. Ο καθένας από μας θα μπορεί να γίνει ένας Φούνες. Και πολλοί είναι εκείνοι που φοβούνται ότι το αποτέλεσμα θα είναι ανάλογο με εκείνο που περιγράφει ο Μπόρχες.
«Είχαμε ένα σύστημα όπου ήταν εύκολο να ξεχνάμε πράγματα κι έπρεπε να επενδύουμε ενέργεια για να θυμόμαστε», λέει στην Μπόστον Γκλόουμπ ο Βίκτορ Μάγιερ-Σένμπεργκερ, καθηγητής στη Σχολή Δημόσιας Διοίκησης του Χάρβαρντ. «Τώρα στρεφόμαστε προς ένα σύστημα όπου θα θυμόμαστε τα πάντα και πρέπει να επενδύουμε ενέργεια για να ξεχνάμε. Πρόκειται ασφαλώς για μια τεράστια αλλαγή». Το σύμβολο αυτής της αλλαγής είναι οι μηχανές αναζήτησης στο Διαδίκτυο, και πρώτη απ΄όλες η Google. Όταν αναζητούμε κάτι, ή στέλνουμε ένα e-mail, η πράξη αυτή καταγράφεται και αρχειοθετείται. Ακόμη κι αν στη συνέχεια διαγράψουμε το κείμενο ή τη φωτογραφία, αυτά έχουν κάπου «σωθεί», και μπορεί στο προσεχές ή απώτερο μέλλον να αποτελέσουν αντικείμενο χρήσης- ή κατάχρησης.
Σε αυτή τη δικτατορία της μνήμης, πρέπει επειγόντως να ξαναμάθουμε να ξεχνάμε. Ο Μάγιερ-Σένμπεργκερ προτείνει μια «οικολογία των δεδομένων», στο πλαίσιο της οποίας οι μηχανές αναζήτησης, οι υπηρεσίες που διαχειρίζονται τις κάμερες παρακολούθησης, οι εταιρείες κινητών τηλεφώνων, θα είναι υποχρεωμένες να διαγράφουν ύστερα από ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα τα δεδομένα που συγκεντρώνουν. Άλλοι διαφωνούν με τέτοιου είδους παρεμβάσεις. Σύμφωνα με τον Ντάνα Μπόιντ, που διδάσκει στη Νομική Σχολή του Χάρβαρντ, οι νέες γενιές θα βρουν τον τρόπο να προσαρμοστούν σ΄ αυτή την παντοκρατορία της μνήμης. Μπορεί πάλι το πρόβλημα να λυθεί από μόνο του. Ο Αλεσάντρο Ακουίστι, καθηγητής τεχνολογίας της πληροφορικής στο Πανεπιστήμιο Κάρνετζι Μέλον, επισημαίνει ότι το κόστος της αποθήκευσης των πληροφοριών μειώνεται παράλληλα με το κόστος της επεξεργασίας τους. Το ερώτημα είναι αν αυτά τα δύο κόστη μειώνονται με τον ίδιο ρυθμό. Αν δεν υπάρχει κίνητρο για την ανάλυση, η δυνατότητα αυτή θα εξακολουθήσει να υπάρχει στο μέλλον, αλλά ο όγκος των πληροφοριών θα είναι τόσο μεγάλος ώστε δεν θα υπάρχει λόγος να χρησιμοποιείται. Και τότε θα ξαναβρούμε το προνόμιο των προγόνων μας. Με άλλα λόγια, θα επιστρέψουμε στην εποχή της λήθης.
posted by Μιχάλης Μητσός @ 11:06 π.μ.
8 comments
8 Comments:
Χμ.... correct me if i am wrong, αλλά έχω την αίσθηση πως όταν γράφετε για τεχνολογικά θέματα, επιλέγετε να εστιάσετε στην αρνητική πλευρά των πραγμάτων. Και μάλιστα την μεγενθύνετε κιόλας. Μηπως είστε λίιιιιγο τεχνοφιβικός?
(έτσι κι αλλιώς το μεγάλο breakthrough θα ήταν στο information discovery - as opposed to information storage (me thinks))
Από μια άποψη δεν έχετε άδικο. Στην πραγματικότητα δεν είμαι τεχνοφοβικός, με ενοχλεί πολύ όμως η παραβίαση του privacy, από όποιον κι αν γίνεται. Πρέπει να υπάρχει η δυνατότητα διαφύλαξης του ιδιωτικού μας χώρου, εγώ δεν έχω εκχωρήσει σε καμιά εταιρεία το δικαίωμα να αποθηκεύει "κάπου" πληροφορίες για τα γούστα μου, τα βιβλία που διαβάζω, τις μουσικές που ακούω ή τις σεξουαλικές μου προτιμήσεις. Με τρομάζει η ιδέα ότι κάθε κίνησή μου στον υπολογιστή καταγράφεται και δεν "σβήνει". Παρέθεσα όμως στο τέλος και την άποψη ότι το πρόβλημα μπορεί να λυθεί από μόνο του.
Είναι λογικό ότι με την πρόοδο της τεχνολογίας προκύπτουν και νέα ζητήματα δεοντολογίας. Κατά τη γνώμη μου αυτά πρέπει να τα αντιμετωπίσουμε με το βλέμμα στο μέλλον και ίσως κάποιες από τις παραδοσιακές αξίες της κοινωνίας να πρέπει ν' αλλάξουν. Πάντως σχετικά με την παραβίαση της ιδιωτικότητας έχω την εντύπωση ότι οι μεγαλύτεροι καταπατητές δεν είναι ούτε το κράτος ούτε εταιρίες όπως η Google αλλά τα παραδοσιακά ΜΜΕ. Στη Γαλλία έγινε μείζον θέμα μια ερωτική επιστολή που κρατούσε ο Σαρκοζί. Και τα μέσα "υπέκλεψαν" με τη βοήθεια της τεχνολογίας. Δεν είναι παραλογισμός αυτό;
'εγώ δεν έχω εκχωρήσει σε καμιά εταιρεία το δικαίωμα να αποθηκεύει "κάπου" πληροφορίες για τα γούστα μου'.., απο μονες τους οι εταιρειες εχουν αποθηκες/τραπεζες πληροφοριων. Οταν απευθυνθηκα σε εταιρεια κινητης τηλεφωνιας για καποιο συγκεκριμενο θεμα, μιλησα με τον διευθυντη της 'τραπεζας μηνυματων'. Μετα απο 2 μερες μου διαβασε τα SMS που ειχα στειλει εγω απο το κινητο μου, τα ειχε μπροστα του στη οθονη του! Αυτο δεν ειναι Big Brother,ειναι Big Momma and Pappa!! Επισης εκει ψηλα στον δορυφορο, μπαινει ενα κοκκινο alert οταν τα κειμενα μας,ολονων μας, εχουν 'υποπτες λεξεις'.
"Ειναι καλυτερα να μην μπορεις να θυμηθεις, παρα να μην μπορεις να ξεχασεις", ταδε εφη ... δεν θυμαμαι!
Η που το εχω κανει delete, η που χειροτερευει το Altzheimer's!
Παντως ειναι βαθυστοχαστο και πολυ ομορφο.
Να πω την αλήθεια είναι όντως ενοχλητικό. ΑΠό την άλλη νομίζω είναι μηδαμινο το πλήθος των πληροφοριών που αφήνουμε σαν ίχνος στο δίκτυο, σε σύγκριση με τις πληροφορίες που αφήνουμε λόγω της χρησιμοποίησης των καρτών (από καταναλωτικές συνήθειες μέχρι τις κινήσεις μας στο χώρο)
Νομίζω οτι κάποια στιγμή στο άμεσο μέλλον θα ζήσουμε το τέλος της ιδιωτικότητας -όπως την ξέραμε τουλάχιστον. Ήδη η νέα γενιά φαίνεται συμβιβασμένη με την ιδέα και νομίζω οτι η τεχνολογία μας περιμένει στην γωνία για να άλλάξει τον κόσμο όσο ποτέ άλλοτε. Πιστεύω στις άμυνές μας ως είδους, υπήρχαμε πρίν την ιδιωτικότητα και θα υπάρξουμε και μετά απο αυτήν.
Ο Φούνες ο μνήμων του Μπόρχες, πάντως (ήρωας ενός διηγήματος "εκτενούς μεταφοράς της αϋπνίας", κατά τον συγγραφέα), λίγη σχέση έχει με τον μεγάλο αδελφό που υπονοείτε. "Μόνος μου εγώ έχω πιο πολλές αναμνήσεις απ' όσες είχαν όλοι οι άνθρωποι μαζί από τότε που ο κόσμος είναι κόσμος", κι ακόμα "Τα όνειρά μου είναι όπως ο ξύπνος σας" κι ακόμα, λίγο πριν φέξει: "Η μνήμη μου, κύριε, είναι ένας σωρός από σκουπίδια". "Ήταν", λέει ο Μπόρχες, "ο μοναχικός, διαυγής θεατής ενός κόσμου πολύμορφου, στιγμιαίου και σχεδόν αφόρητα ακριβούς", αφού "η πιο ασήμαντη από τις αναμνήσεις του ήταν πιο λεπτομερής και πιο ζωντανή από τη δική μας αίσθηση ενός φυσικού πόνου ή μιας φυσικής απόλαυσης". Κι ακόμη υποπτεύεται πως "δεν ήταν πολύ ικανός στη σκέψη. Σκέψη είναι να ξεχνάς τις διαφορές, να γενικεύεις, να αφαιρείς. Στον υπερφορτωμένο κόσμο του Φούνες δεν υπήρχαν παρά λεπτομέρειες, σχεδόν σε πλήρη ετοιμότητα".
Όμως ο καταγραφέας των κινήσεών μου, κυβερνητικός, εταιρικός ή άλλος, για να είναι αποτελεσματικός, πρέπει να έχει προβλέψει το πώς θα κινηθώ για να το αναλύσει - πάγιο πρόβλημα των ποσοτικών προσεγγίσεων στην κοινωνική έρευνα και τη διαφήμιση. Και δεν έχω, όπως κι ο spiretos72, εμπιστοσύνη στο κριτήριο των καταγραφέων. Μπορώ εύκολα να πετάξω τα διαφημιστικά που μου ρίχνουν κάτω από την πόρτα.
Υπάρχει, φυσικά, κι ο φόβος του Μπόρχες μπροστά "στις περιττές χειρονομίες μου [που] πολλαπλασιάζονται".
Γιατί όλοι θεωρούν αυτονόητο ότι το πέρσμά μας μέσα από ένα πλάνο που παίζουν κι άλλοι, είναι κάτι που δεν έχει δικαίωμα να γνωρίζει κανείς άλλος;
Αλλά και μόνοι μας να διαγράφουμε την τροχιά μας στον χρόνο, γιατί θεωρείται δεδομένο ότι κανείς άλλος δεν έχει το δικαίωμα να μας παρατηρεί;
Τί ακριβώς είναι ιδιωτικό στην εικόνα μας ή στον ήχο μας και μας ανήκει;
Γιατί εμείς έχουμε κάθε δικαίωμα να παρατηρούμε ζώα και ψάρια;
Ο αιρετικός του ποστ.
Δημοσίευση σχολίου
<< Home