Η θυσία του μέλλοντος

«Το πιο σημαντικό χαρακτηριστικό του σύγχρονου πολιτισμού είναι η θυσία του μέλλοντος στον βωμό του παρόντος και όλη η δύναμη της επιστήμης χρησιμοποιείται για την επίτευξη αυτού του στόχου».

Αυτά έγραφε πριν από εκατό χρόνια ο φιλόσοφος Ουίλιαμ Τζέημς. Και τα λόγια του είναι σήμερα πιο επίκαιρα από ποτέ. Όχι επειδή η επιστήμη εξακολουθεί να προπαγανδίζει τη θυσία του παρόντος στον βωμό του μέλλοντος. Αλλά επειδή προειδοποιεί ότι το μέλλον τελειώνει και δεν την ακούει κανείς. Επειδή βροντοφωνάζει ότι μένουν λιγότερα από δέκα χρόνια για να σωθεί ο πλανήτης και οι κυβερνήσεις σφυρίζουν αδιάφορα. Επειδή αποδεικνύει ότι για τις δραστικές κλιματικές αλλαγές ευθύνονται σε πολύ μεγάλο βαθμό οι ανθρώπινες δραστηριότητες και οι βιομηχανίες αρνούνται να λάβουν μέτρα.

Ο Καρλ Γούσταβ Γιουνγκ έλεγε ότι οι άνθρωποι «δεν μπορούν να αντέξουν πολλή πραγματικότητα»: προτιμούν να σκεφτούν κάτι άλλο, να κλείσουν τα παράθυρα, να αναβάλουν τη στιγμή που θα κοιτάξουν γύρω τους και θα αποφασίσουν τι να κάνουν. Όμως η πραγματικότητα είναι πια σχεδόν αφόρητη, διαπερνά τοίχους και παράθυρα, τη νιώθουμε στον αέρα που αναπνέουμε. Δεκαπέντε χιλιάδες άνθρωποι πέθαναν το 2003 στη Γαλλία από τη ζέστη, ο τυφώνας Κατρίνα κόντεψε να εξαφανίσει τη Νέα Ορλεάνη, οι πάγοι λειώνουν στον Βόρειο Πόλο, στον Νότιο Πόλο, στη Γροιλανδία, οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι αν λειώσει ο μόνιμος πάγος της Σιβηρίας (το λεγόμενο permafrost), το μεθάνιο που θα εκλυθεί θα επισπεύσει ακόμη περισσότερο την καταστροφή. Έχουμε μπει σε μια περίοδο Μακράς Έκτακτης Ανάγκης, το γράφει ο Τζέημς Κάνστλερ στο ομώνυμο βιβλίο του («The Long Emergency», 2005), το περιέγραψε τον περασμένο Οκτώβριο ο Βρετανός οικονομολόγος Νίκολας Στερν, το απεικονίζει στην ταινία του ο Αλ Γκορ, θα το διακηρύξει μεθαύριο ο ΟΗΕ στην πολυδιαφημισμένη έκθεσή του.

Δεν έχουμε πια την πολυτέλεια να κλείσουμε τα παράθυρα και να σκεφτούμε κάτι άλλο. Δεν έχουμε το δικαίωμα να θυσιάσουμε το μέλλον των παιδιών μας στον βωμό της σημερινής μας απάθειας. Αλλάζει ο πλανήτης, αλλάζει ο τρόπος που ζούμε, πρέπει να αλλάξει και η πολιτική. Είναι μύθος - γράφει η Μπάρμπαρα Σπινέλλι στη Στάμπα - ότι μπορούμε με ατομικές πρωτοβουλίες να σώσουμε τον πλανήτη. Είναι μύθος ότι οι μεγάλες αλλαγές γίνονται μόνο με συναινετικό τρόπο και ύστερα από ατελείωτες συζητήσεις. Οι θαρραλέοι πολιτικοί ξέρουν να επιβάλλουν τις αποφάσεις τους στις βιομηχανίες και στους καταναλωτές, αλλά δυστυχώς τέτοιοι πολιτικοί σήμερα λείπουν, και την Αμερική, τον μεγαλύτερο ρυπαντή του πλανήτη, την κυβερνά ένας ανεύθυνος τυχοδιώκτης. Πάνω απ' όλα χρειάζεται να ξαναρχίσουμε να σκεφτόμαστε σε βάθος χρόνου και όχι με ορίζοντα μερικές εβδομάδες ή μερικούς μήνες: αυτή είναι η μεγαλύτερη πρόκληση σήμερα για τους πολιτικούς, για τους δημοσιογράφους, για όλους τους πολίτες.