Με ρυθμούς ιλιγγιώδεις

Η άνοδος του αθεϊσμού, η πτώση του νεοσυντηρητισμού, η άνθηση του μπλόγκινγκ, η απο-ιδεολογικοποίηση της πυρηνικής ενέργειας: να μερικές από τις σημαντικότερες «ιδέες» του 2006. Αλλά οι εικόνες αλλάζουν διαρκώς, με ρυθμούς ιλιγγιώδεις.

Ένα βιβλίο κυριαρχεί στην εκδοτική παραγωγή της χρονιάς που φεύγει. Η «Πλάνη του Θεού», του Ρίτσαρντ Ντώκινς, σηματοδοτεί την αντεπίθεση των αθεϊστών και προκαλεί κύμα συζητήσεων, δημοσιευμάτων, επιθέσεων, οδηγών, συμβουλών. Δεν υπάρχει εβδομάδα που να μη δημοσιευτεί κάπου ένας δεκάλογος του αθεϊσμού, μια ανάλυση των επιπτώσεων της θρησκείας στην παγκόσμια ιστορία, ένα σχόλιο για τους νέους «φονταμενταλιστές» που θέλουν να ρίξουν στη θρησκεία την ευθύνη για όλα τα δεινά του κόσμου. Και μόνο από τον προβληματισμό που προκαλεί, το βιβλίο πέτυχε τον στόχο του. Άλλωστε το αίμα που χύθηκε τα τελευταία χρόνια στο όνομα του Χριστού (από την αμερικανική Δεξιά) ή του Μωάμεθ (από τους φανατικούς ισλαμιστές) είναι πολύ, απαιτείται επειγόντως μετριοπάθεια, με Θεό ή χωρίς.

Το φιάσκο του πολέμου στο Ιράκ, που μετρά πλέον περισσότερους Αμερικανούς νεκρούς από την 11η Σεπτεμβρίου, ενταφίασε οριστικά την ιδέα ότι η δημοκρατία μπορεί να εξαχθεί και ότι η Μέση Ανατολή μπορεί να αλλάξει με τη βία. Ακόμη και ορισμένες εξελίξεις που φάνηκε να ενισχύουν προς στιγμήν τις θέσεις των νεο-συντηρητικών (η «επανάσταση των κέδρων» στον Λίβανο, ορισμένα ανοίγματα του Σαρόν, κάποια δειλά βήματα εκδημοκρατισμού στην Αίγυπτο) πνίγηκαν από τα ισραηλινά τανκς, τις συριακές προβοκάτσιες και τον ιρανικό φανατισμό. Η πίστη στη φυλή υπερισχύει πάντα της τεχνολογίας, γράφει ο Μπράιαν Άπλγιαρντ στους Σάντεϊ Τάιμς. Ακούμε ήδη τις θριαμβευτικές κραυγές όσων υποστήριζαν με πάθος ότι «οι Άραβες δεν κάνουν για δημοκρατία».

Οι μπλόγκερ έχασαν φέτος την αθωότητά τους: στη Γαλλία διεκδικεί την προεδρία μια γυναίκα που εφαρμόζει στην πράξη την ηλεκτρονική συμμετοχική δημοκρατία, στη Βρετανία και τις Ηνωμένες Πολιτείες οι μπλόγκερ ασκούν ισχυρή επιρροή στην πολιτική ζωή και στην Ελλάδα αυτή εδώ η εφημερίδα διέθεσε δύο σελίδες της για μια συνέντευξη με μια «βεντέτα» των ιστολογίων. Το 2006 ήταν όμως και η χρονιά που κατέρρευσε οριστικά ο μύθος ότι οι αλλαγές στο περιβάλλον είναι αντιστρέψιμες, ότι η αγορά μπορεί να δώσει κι εδώ τη λύση όπως (υποτίθεται ότι) τη δίνει στην οικονομία. Ο πράσινος «γκουρού» Τζέημς Λάβλοκ διακηρύσσει πλέον ότι η μόνη λύση είναι η πυρηνική ενέργεια, άλλοι προτιμούν να δοθεί έμφαση στις ανανεώσιμες πηγές, όλοι όμως συμφωνούν ότι κάτι πρέπει να γίνει και γρήγορα.

Γρήγορα, πολύ γρήγορα, αλλάζουν οι ειδήσεις, οι τάσεις, οι εικόνες. Δείτε την εξαιρετική ιστοσελίδα www. tenbyten. org, που επισήμανε στη στήλη αναγνώστης εκλεκτός: «100 λέξεις και εικόνες που προσδιορίζουν τον χρόνο» και αλλάζουν κάθε ώρα, μαζί με τα άρθρα στα οποία παραπέμπουν, ίσως ο καλύτερος ορισμός της παγκοσμιοποίησης