Όλες οι ελπίδες στον Zιζού

Την περασμένη Κυριακή έγινε έξω από το Παρίσι ένας ποδοσφαιρικός αγώνας με μεγαλύτερη σημασία για το μέλλον της Γαλλίας από το Παγκόσμιο Κύπελλο. Σε ένα τραχύ και ανώμαλο γήπεδο του Κλισύ-σου-Μπουα, του προαστίου όπου το περασμένο φθινόπωρο ξέσπασαν οι ταραχές, έπαιξαν δύο ομάδες μεταναστών. Ανάμεσα στους θεατές ήταν και δύο «επώνυμοι». Ο ένας ήταν ο Βρετανός ιστορικός Τίμοθυ Γκάρτον Ας. Ο άλλος ήταν ο μεγαλύτερος αδελφός του Μπουνά Τραορέ, του ενός από τους δύο νεαρούς που με τον θάνατό τους από ηλεκτροπληξία ενώ καταδιώκονταν από αστυνομικούς είχαν δώσει την αφορμή για το ξέσπασμα της βίας. Φορούσε ένα μπλουζάκι που έγραφε «Ο Μπουνά και ο Ζιέντ πέθαναν χωρίς λόγο». Και διηγήθηκε στον συνομιλητή του μια ιστορία που ο Ας θα την άκουγε ξανά και ξανά τις επόμενες ημέρες, ίδια κι απαράλλαχτη, σε όποιο προάστιο κι αν πήγαινε.

Τίποτα δεν έχει αλλάξει στα banlieues, του είπε. Την περασμένη εβδομάδα, όταν άναψαν πάλι τα αίματα στο Μονφερμέιγ, τα ελικόπτερα της αστυνομίας έκαναν ξανά την εμφάνισή τους πάνω από τις υποβαθμισμένες γειτονιές. Όλο το υπόλοιπο διάστημα, η ζωή συνεχίζεται στους ίδιους ρυθμούς: οι μισοί από τους κατοίκους είναι άνεργοι και δεν έχουν να κάνουν τίποτα όλη την ημέρα, εκτός από το να κλωτσάνε μια μπάλα και να βλέπουν τηλεόραση. Κι όταν ένας υπουργός ασχολείται μαζί τους, είναι για να τους απευθύνει κάποιο προσβλητικό χαρακτηρισμό. Ακόμη κι εκείνοι που καταφέρνουν να τελειώσουν το σχολείο μ'έναν καλό βαθμό διαπιστώνουν σύντομα ότι οι αιτήσεις τους για δουλειά απορρίπτονται λόγω της διεύθυνσης της κατοικίας τους ή του ξενικού ονόματός τους. Κι αν καταφέρουν να κλείσουν ένα ραντεβού για συνέντευξη, τους καίει το χρώμα του δέρματός τους.

Όταν η πολυεθνική Γαλλία του Ζινεντίν Ζιντάν κέρδισε το 1998 το Παγκόσμιο Κύπελλο, επικράτησε ένα κύμα ενθουσιασμού για τα νέα εθνικά χρώματα της χώρας: το τρίπτυχο bleu-blanc-rouge (γαλάζιο, λευκό, κόκκινο) έδωσε τη θέση του στο black-blanc-beur (μαύρο, λευκό, μελαψό). Ο διορισμός του πρώτου μαύρου τηλεπαρουσιαστή γέννησε κι άλλες ελπίδες. Μα οι ελπίδες αυτές γρήγορα διαψεύστηκαν. «Είναι πολύ αργά», είπαν στον Τίμοθυ Γκάρτον Ας όλοι εκείνοι που γνωρίζουν. Χάθηκε ήδη μια γενιά. H απελπισία έχει δώσει τη θέση της στην οργή. H παραμικρή σπίθα θα οδηγήσει σε μια νέα έκρηξη. H μόνη ελπίδα - γράφει ο ιστορικός στην Γκάρντιαν - μοιάζει να βρίσκεται και πάλι σε έναν άνθρωπο που αντιπροσωπεύει ταυτόχρονα τους πιο πλούσιους, τους πιο λευκούς, τους πιο φτωχούς και τους πιο μελαψούς. Τον φωνάζουν τρυφερά Ζιζού, και θα τον δούμε πάλι να χορεύει αυτές τις μέρες στα γήπεδα της Γερμανίας.