Xωρίς ενοχές

«Είμαι χαρούμενος που είμαι Γερμανός. Θα ήμουν ευχαρίστως Γάλλος ή Ιταλός, αλλά είναι καλύτερα που είμαι Γερμανός». Έτσι αρχίζει το βιβλίο «Εμείς οι Γερμανοί», που υπογράφει ένας αρθρογράφος του περιοδικού Σπίγκελ, ο Ματίας Μάτουσεκ.

Ένα άλλο βιβλίο που κυκλοφόρησε πριν από λίγο καιρό στη Γερμανία, με την υπογραφή του Φλοριάν Λάνγκενστσαϊτ, έχει τίτλο «Τα καλύτερα της Γερμανίας, 250 λόγοι για να αγαπάμε τη χώρα μας». Έχουν περάσει πολλά χρόνια από τότε που ο τρίτος Πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας, ο Γκούσταβ Χάινεμαν, έλεγε πως «υπάρχουν δύσκολες πατρίδες, και μια απ' αυτές είναι η Γερμανία». Το Μουντιάλ που ξεκινά σήμερα αποτελεί την ιδανική ευκαιρία για να κλείσει μια περίοδος που κράτησε εξήντα χρόνια. Είναι η πρώτη φορά από το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου που οι Γερμανοί τολμούν να κρεμάσουν τη σημαία της χώρας τους στα μπαλκόνια. Είναι η πρώτη φορά που τολμούν να τραγουδήσουν τον εθνικό τους ύμνο. Χωρίς ντροπές, χωρίς ενοχές. Χωρίς να πρέπει να ζητήσουν συγγνώμη για το παρελθόν.

«H Εθνική Ομάδα της Γερμανίας αρέσει σε μας τους διεθνιστές πατριώτες όλο και περισσότερο», γράφει ο Μάρκους Χέσελ στην εφημερίδα Tagesspiegel. «Από τότε που προπονητής της ομάδας έγινε ένας Καλιφορνέζος από επιλογή, ο Γιούργκεν Κλίνσμαν, εμείς οι ποδοσφαιρόφιλοι αισθανόμαστε μέρος ενός προγράμματος ανανέωσης που αγνοεί όλα τα γερμανικά κλισέ». Και όχι μόνο οι ποδοσφαιρόφιλοι: όλοι οι Γερμανοί αισθάνονται ξανά περήφανοι για την πατρίδα τους. Δεν είναι τυχαίο ότι αυτές ακριβώς τις ημέρες εγκαινιάστηκε στο Βερολίνο μια έκθεση με τίτλο «Δύο χιλιάδες χρόνια γερμανικής ιστορίας σε εικόνες και μαρτυρίες». H ιδέα αυτή πρωτοσυζητήθηκε τη δεκαετία του '70, υιοθετήθηκε την επόμενη δεκαετία από τον καγκελάριο Κολ, και υλοποιείται μόλις σήμερα, για να συμπέσει με την παγκόσμια γιορτή του ποδοσφαίρου.

Αυτό που αναγεννάται σήμερα στη Γερμανία είναι η αίσθηση της ταυτότητας, λέει στη Στάμπα ο Γκύντερ Γκεμπάουερ, καθηγητής φιλοσοφίας και κοινωνιολογίας του αθλητισμού. Μέχρι τώρα, οι Γερμανοί έπρεπε να αποδείξουν ότι η χώρα τους έπαψε να είναι φασιστική και έγινε φιλελεύθερη. Την προηγούμενη φορά που είχαν φιλοξενήσει το Μουντιάλ, το 1974, πρόσεχαν να παραμείνουν στο πλαίσιο του αθλητισμού και του πολιτισμού. Τώρα αισθάνονται λυτρωμένοι από τέτοιους περιορισμούς. Τώρα θέλουν να κερδίσουν προβάλλοντας τις ιδιαίτερες γερμανικές αρετές: πειθαρχία, ευσυνειδησία, ομαδικότητα, αυτοθυσία. H επιτυχία της ομάδας τους θα επιβεβαίωνε ότι η εθνική μυθολογία είναι ζωντανή και αντανακλά τη θέση της χώρας. Αυτός είναι ο σημερινός δεσμός ανάμεσα στο ποδόσφαιρο και την πολιτική.

Πατριωτισμός ή εθνικισμός; H διάκριση είναι πλέον δύσκολη, τα όρια θολά. H μεγάλη πρόκληση του πανηγυριού που αρχίζει σήμερα δεν είναι η νομιμοποίηση των εθνικισμών, αλλά η ειρηνική συνύπαρξή τους.