Ο Kλιμτ και οι γυναίκες του

«Είμαι πεισμένος ότι δεν είμαι ιδιαίτερα ενδιαφέρων άνθρωπος. Δεν έχω τίποτα το ιδιαίτερο. Είμαι ζωγράφος, κάποιος που ζωγραφίζει κάθε μέρα, από το πρωί μέχρι το βράδυ». Αυτό γράφει ο Γκούσταφ Κλιμτ σε ένα από τα λιγοστά αυτοβιογραφικά του κείμενα. Αλλά οι γείτονές του στη Βιέννη είναι σίγουρο ότι δεν συμφωνούσαν μαζί του. Στο εργαστήριό του, μια μονοκατοικία μ' έναν υπέροχο κήπο, κυκλοφορούσαν όλες τις ώρες της ημέρας γυμνές γυναίκες. Νέες, ηλικιωμένες, όμορφες, άσχημες, μόνες ή με συνοδεία, μεγαλοαστές ή πόρνες, όλες πόζαραν για τον μεγάλο καλλιτέχνη. Κι εκείνος τις ζωγράφιζε, να στέκονται ή να κάθονται, να είναι ξαπλωμένες με κλειστά τα μάτια ή να αυνανίζονται. Εκατό από αυτά τα έργα, τα περισσότερα ζωγραφισμένα με μολύβι, εκτίθενται από χθες και μέχρι τον Σεπτέμβριο στην έδρα του Ιδρύματος Mapfre, στη Μαδρίτη.

Λένε πως όταν ο Ροντέν επισκέφθηκε το στούντιο του Κλιμτ, γονάτισε μπροστά του και του είπε: «Δεν έχω αισθανθεί ποτέ στη ζωή μου έτσι. Το διάζωμα του Μπετόβεν, τόσο τραγικό και τόσο χαρούμενο ταυτόχρονα· η μεγαλειώδης έκθεσή σας, που μου έχει μείνει αξέχαστη· και τώρα, αυτός ο κήπος, αυτές οι γυναίκες, αυτή η μουσική... Και γύρω σας, και μέσα σας, αυτή η ευτυχισμένη και αθώα χαρά. Τι μπορεί να είναι;» Ο καλλιτέχνης γύρισε τότε και του απάντησε με μια λέξη: «H Αυστρία». Εκείνα τα χρόνια, σημειώνει η Ελ Παΐς, η Βιέννη ήταν γεμάτη ερωτισμό και είχε μια παθολογική περιέργεια για τις μυστικές ιστορίες, για τις διαστροφές. «Ήταν μια ερωτική σαγήνη για τη γυναίκα, που θα οδηγούσε αναπόφευκτα στη μελαγχολία και την απελπισία του τέλους του αιώνα», λέει ο Πάμπλο Χιμένεθ Μπουρίγιο, υπεύθυνος της έκθεσης «Γυναίκες. Κλιμτ».

Ο Κλιμτ ζωγράφιζε το στερεότυπο της καινούργιας γυναίκας, μοιραίας και απορροφημένης στις σκέψεις της. Σπανίως ο άνδρας είχε πιο ενεργό ρόλο από εκείνη. Μόνο στο «Φιλί» αγκαλιάζει η γυναίκα έναν άνδρα: πρόκειται για τον ίδιο τον Κλιμτ και μια ερωμένη του, την Εμιλί. Οι λεσβίες, «ηρωίδες της νέας εποχής», βρίσκονται παντού. Αλλά τα έργα του δεν δέχθηκαν αποκλειστικά θετικά κριτικές. Σε άρθρο που έγραψε το 1908 με τίτλο «Στολίδι και έγκλημα», ο Τσέχος αρχιτέκτονας Άντολφ Λόος χαρακτήριζε τον καλλιτέχνη έκφυλο: «Κάθε τέχνη είναι ερωτική. Το πρώτο στολίδι είχε ερωτική προέλευση. Το πρώτο έργο τέχνης, η πρώτη καλλιτεχνική πράξη που ο πρώτος καλλιτέχνης απεικόνισε πάνω σε έναν τοίχο ήταν ερωτική. Μια οριζόντια γραμμή: η ξαπλωμένη γυναίκα. Μια κάθετη γραμμή: ο άνδρας που διεισδύει. Ένας άνδρας της εποχής μας όμως, που κινούμενος από μια εσωτερική παρόρμηση λερώνει τους τοίχους με ερωτικά σύμβολα ή εγκληματίας είναι ή έκφυλος».